بیشترین طلاق‌ها در پنج سال اول زندگی رخ می‌دهد زیرا بیشترین تعارض نیز در این دوره اتفاق می‌افتد.
حبیب‌الله مسعودی فرید در گفت‌وگو با ایسنا، در ارتباط با طرح «بشیر» (طرح کاهش طلاق) گفت: طرح بشیر در چهار مرحله دوران قبل از ازدواج، پس از ازدواج، حین طلاق و بعد از طلاق برای مداخله در امر طلاق و به منظور کاهش آمار طلاق اجرا می‌شود.
وی ضمن اشاره به اینکه سازمان بهزیستی کشور بیش از ۱۵ سال در امور خانواده تجربه داشته و حدود چهار سال است که فعالانه در امر کاهش طلاق به صورت کشوری مداخله می‌کند، گفت: عواملی چون قانون تسهیل ازدواج جوانان در سال ۸۴ که در آن دولت مکلف به ارائه طرحی جامع برای آموزش و مشاوره پیش از ازدواج جوانان شد و همچنین قانون حمایت از خانواده که در آن قوه قضاییه مکلف به ارجاع متقاضیان طلاق به مراکز مشاوره از جمله مراکز مشاوره بهزیستی شد، سازمان را در این راستا کمک کرده و باعث حضور فعالانه‌تر سازمان بهزیستی در این خصوص شد.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: سازمان بهزیستی کشور به منظور ایجاد طرحی منسجم و دارای فراگیری بیشتر در این خصوص، طرح بشیر را به مدت یک سال با همکاری قوه قضاییه و سازمان بهزیستی کشور در سال ۹۲ در استان یزد به صورت آزمایشی اجرا کرد. مسعودی‌فرید افزود: با اجرای طرح آزمایشی بشیر متوجه شدیم هنگامی که مداخلات با همگرایی بیشتری انجام می‌شود، اثربخشی بیشتری خواهد داشت.
وی در این باره تصریح کرد: اجرای آزمایشی این طرح در استان یزد باعث کاهش ۶۰ درصدی نرخ طلاق در این استان شد و ۶۰ درصد کسانی که به دادگاه‌ها در استان یزد به منظور ارائه درخواست طلاق مراجعه کرده بودند پس از ارجاع به مراکز مشاوره این طرح از طلاق منصرف شده و با پیگیری‌های بعدی نیز متوجه ثبات این مساله شدیم.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: پس از اجرای این طرح در استان یزد، با پیشنهاد رییس سازمان بهزیستی استمرار این طرح و چگونگی نهادینه کردن و توسعه آن در سایر استان‌های کشور در دستور کار قرار گرفت. مسعودی‌فرید در ارتباط با روند شکل‌گیری طرح بشیر گفت: پنج متخصص حوزه خانواده که سالیان متمادی با سازمان بهزیستی کشور همکاری داشته و مولف کتاب و همچنین برگزار کننده کارگاه‌های آموزشی متعدد در این حوزه بودند، در این طرح با سازمان بهزیستی مشارکت کردند.
وی ادامه داد: دفترهای امور آسیب‌های اجتماعی، توانمندسازی زنان خانواده، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و همچنین خدمات مشاوره روانشناختی و دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی به صورت میان‌بخشی در این طرح وارد شدند. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ضمن اشاره به اینکه سالیانه تعداد زیادی به مراکز مداخله کاهش طلاق درسازمان بهزیستی مراجعه می‌کنند و برای مثال در سال ۹۲ حدود ۷۰ الی ۸۰ زوج به این مراکز مراجعه کرده‌اند، گفت: با تحلیل پرونده‌های این افراد در سازمان بهزیستی توانستیم عوامل اصلی طلاق را یافته و موضوعات اصلی که باید بر آنها تمرکز شود را پیدا کنیم.
مسعودی‌فرید ضمن تاکید بر اینکه طرح بشیر بشارت‌دهنده زندگی خوب برای خانواده‌هاست، اظهار کرد: در این طرح به این نتیجه رسیدیم که برای مداخله در امر کاهش طلاق، نباید منتظر آن باشیم که خانواده‌ها به دادگاه خانواده مراجعه کنند و دادخواست طلاق بدهند زیرا در آن مرحله مداخله بسیار سخت شده و برگرداندن آنها به مراتب سخت‌تر است.
وی در این خصوص تصریح کرد: در این طرح دوره‌های قبل از ازدواج و پس از ازدواج نیز در نظر گرفته شده است، زیرا به این باور رسیدیم که طلاق یک رخداد نیست بلکه یک فرآیند است و مانند ازدواج سلسله اتفاقاتی رخ می‌دهد که منجر به این موضوع می‌شود.
مداخلات قبل ازدواج
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درخصوص مداخلات پیش از ازدواج در این طرح گفت: یکی از نکات مهم در نظرگرفته شده در این طرح اینست که تمامی دانش‌آموزان به دانشگاه ورود پیدا نمی‌کنند به همین دلیل یکی از بهترین مکان‌هایی که می‌توان این گروه سنی را یافت دبیرستان‌هاست و به این منظور دانش‌آموزان دبیرستانی خصوصا دختران (به علت پایین بودن سن ازدواج آنها نسبت به پسران) در مدارس آموزش‌های لازم در این خصوص را دریافت می‌کنند.
مسعودی‌فرید ادامه داد: آموزش‌هایی از قبیل انتخاب همسر مناسب، ملاک انتخاب همسرگزینی، نکات مهم در انتخاب همسر و... به ویژه برای دختران دبیرستانی در این طرح در دبیرستان‌ها ارائه می‌شود. وی در ادامه تاکید کرد: برای انجام مداخلات موثر در این مرحله نیازمند همکاری‌های دوجانبه با آموزش و پرورش هستیم.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ضمن اشاره به اینکه جامعه هدف بعدی در این مرحله افرادی هستند که در آستانه ازدواج قرار گرفته و باید آموزش‌های دوران نامزدی و عقد را به آنان ارائه داد گفت: در این مرحله نیاز است که به این افراد موضوعات مهم در این دوره را گفته تا بدانند به چه نکاتی باید دقت شود و همچنین اینکه به خانواده‌ها نیز باید آموزش هایی ارائه شود تا ملاک و معیارهای انتخاب همسر مناسب برای فرزندان از جانب خانواده‌ها اصلاح شود و آنها بدانند در چه اموری سخت‌گیری کنند و چه اموری را آسان بگیرند.
مسعودی‌فرید در ادامه تاکید کرد: ارائه آگاهی به افراد به تنهایی کافی نیست بلکه مهارت‌آموزی نکته مهم در این فرایند است و باید افراد یاد بگیرند که چگونه مهارت‌ها را بیاموزند و در زندگی خود به کار گیرند. وی ادامه داد: برگزاری جلسات سخنرانی در این موارد خوب است اما نمی‌تواند منجر به تغییر افراد شود زیرا سخنرانی منجر به کسب مهارت نشده بلکه افراد را باید در گروه‌های کوچک در کارگاه‌های آموزشی جمع کرده و مهارت‌های زندگی را به آنان ارائه داد.
مداخلات بعد از ازدواج
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ضمن تاکید بر این نکته که بسیاری از طلاق‌ها در پنج سال اول زندگی رخ می‌دهند و این دوره زمان بسیار حساسی است گفت: بسیاری از اوقات اختلافات زوجین در حوزه‌های بسیار کوچکی است که اگر آموزش‌ها و مهارت‌های لازم ارائه شود به راحتی می‌توان از آنها پیشگیری کرد.
مسعودی‌فرید درخصوص آموزش‌های ارائه شده در این مرحله گفت: آموزش زندگی خانوادگی شامل مدیریت حل تعارض، آموزش فرزندپروری، رشد معنویت و اخلاق در خانواده، آموزش ارتباطات موثر و همچنین مدیریت اقتصادی خانواده و... از محورهای آموزشی در این مرحله است. وی ادامه داد: در این مرحله به کمک مراکز مشاوره وهم چنین استفاده از مشاوران آموزش دیده در این حوزه نیاز داریم، تا بتوانیم این مفاهیم را به افراد ارائه دهیم.
مداخلات قبل از طلاق و حین طلاق
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ضمن اشاره به اینکه در زمان بروز اختلاف یکی از راه‌حل‌های نهایی طلاق است، گفت: نحوه ورود و مداخله سازمان بهزیستی کشور در این مرحله از طریق دادگاه‌های خانواده بوده و در حال حاضر در بسیاری از دادگاه‌های خانواده اتاق داریم و یا اینکه افراد از طرف دادگاه‌ها به مراکز مشاوره سازمان معرفی می‌شوند و مشاوره‌ها و راهنماهای لازم به آنها ارائه می‌شود.
مسعودی‌فرید ادامه داد: در بسیاری از موارد قبل از ارائه دادخواست طلاق، خود خانواده‌ها به مراکز مداخله به منظور کاهش طلاق مراجعه می‌کنند.
تلفن چهار رقمی ۱۴۸۰
وی گفت: خط ۱۴۸۰ بدون هیچگونه هزینه‌ای (جز هزینه شهری تلفن) مشاوره‌های لازم را به خانواده‌ها و افراد ارائه داده و از ۸ صبح تا ۸ شب آماده ارائه خدمات به افراد است. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ضمن اشاره به اینکه خدمات این سامانه به صورت مشاوره تلفنی و یا حضوری است گفت: در صورت نیاز به مشاوره حضوری این سامانه افراد را به مراکز کاهش طلاق بهزیستی یا سایر مراکز مشاوره حضوری ارجاع می‌دهد.
مسعودی‌فرید در ارتباط با اجرای این طرح در دانشگاه‌های کشور گفت: سالیان متمادی است که سازمان بهزیستی با دفتر مرکزی مشاوره وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، همکاری داشته و در حال حاضر این دفتر به صورت خودکار و فعالانه فعالیت‌های خود را انجام داده و نیاز به مداخله ما در این امور نیست اما قطعا یکی از بازوهای کمک کننده اصلی در این طرح وزارت علوم و مراکز مشاوره دانشگاه‌ها هستند.
وی ضمن اشاره به اینکه این طرح از نظر زمانبندی اجرایی سه فاز دارد، گفت: فاز اول اجرایی این طرح "استقرار" بوده که در حال حاضر در این مرحله قرار داریم. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: در مرحله استقرار هماهنگی‌های بین بخشی، تدوین محتواهای موردنیاز و همچنین تربیت مربیان و مشاوران آموزش دیده در این حوزه، صورت می‌گیرد.
مسعودی‌فرید ادامه داد: فاز بعدی «اجرای طرح» است که در این مرحله استان‌هایی که دارای نرخ بالا و یا رشد بالای طلاق هستند مشخص شده و این طرح در آن استان‌ها عملیاتی می‌شود. وی افزود: امیدواریم از فروردین ماه سال ۹۴ در حدود ۱۰ الی ۱۱ استان مشخص شده که دارای شیب و یا نرخ بالای طلاق هستند، از قبیل استان‌های فارس، اصفهان، البرز، تهران و... این طرح اجرا شود.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: فاز سوم اجرای این طرح در نیمه دوم سال ۹۴ در بقیه استان‌های کشور اجرایی می‌شود. مسعودی‌فرید همچنین تاکید کرد: در شش ماهه اول سال ۹۴ (در فاز اجرای طرح) تربیت مربیان و مشاوران و آموزش دیده در این حوزه برای سایر استان‌ها نیز انجام می‌شود.
وی ضمن اشاره به اینکه یکی از عوامل مهم طلاق در این طرح، طلاق عاطفی عنوان شده است، گفت: مراکز مشاوره کمک شایانی به کاهش آمار طلاق عاطفی می‌کنند. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: ۲۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته به این طرح است اما باید در نظر گرفت که بسیاری از دستگاه‌های دولتی اعم از وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و...باید در این طرح با سازمان بهزیستی همکاری داشته باشند، تا بتوانیم اقدامات موثری در این خصوص انجام دهیم.
مسعودی‌فرید در این باره تصریح کرد: تمامی دستگاه‌ها می‌توانند با جامعه هدف خود کار کرده و از این طریق به طور یکپارچه در این راستا با سازمان بهزیستی همکاری‌های خود را انجام دهند. وی ضمن بیان اینکه رویکرد سازمان بهزیستی در طرح بشیر رویکرد سیستمی و فرآیندی است، تصریح کرد: طلاق یک رخداد نیست بلکه یک فرآیند است و ما باید فرزندان خود را از قبل ازدواج آماده کرده و سطح آگاهی و مهارت آنها را افزایش دهیم تا بتوانیم شاهد کاهش نرخ طلاق باشیم.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره نگاه سیستمی در این طرح گفت: قسمتی از عوامل طلاق به آموزش، اجتماع، عوامل اقتصادی و... بستگی دارد اما قسمت عمده‌ای از آن شامل مسائل فردی است و برای حل و یا کاهش این موضوع باید تمام حوزه‌های مرتبط با این مسئله را در این طرح در نظر گرفت.
مسعودی‌فرید ضمن اشاره به اینکه آخرین نرخ طلاق، نسبت یک طلاق در مقابل پنج ازدواج است، گفت: یکی از عوامل طلاق در کنار عدم آگاهی و... می‌تواند موضوع تک فرزندی باشد زیرا افرادی که تک فرزند هستند و در شرایط خاصی رشد می‌کنند، بعد از مدتی که وارد زندگی اجتماعی می‌شوند متوجه تفاوت‌های زندگی اجتماعی و زندگی خانوادگی خود شده و قابلیت سازگاری با محیط را ندارند و باید بیش از هر موضوعی خودخواهی، منیت و... را در این افراد کاهش داد.
وی همچنین ضمن بیان اینکه ما نسبت به جوانان خود مدیونیم و اعتقاد داریم با این طرح‌ها می‌توانیم مشکلات جامعه را به طور چشمگیری کاهش دهیم، عنوان کرد: در طرح بشیر نگاهی ریشه‌ای و همه‌جانبه به موضوع طلاق شده است زیرا به هیچ وجه نمی‌توان گفت تنها عامل طلاق برای مثال فقر است و با ریشه کن کردن فقر می‌توان طلاق را از بین برد زیرا این نگاه به هیچ وجه درست نبوده و باید برای حل این مساله نگاه واقع‌بینانه به این موضوع داشته باشیم و برای هر عاملی به اندازه خودش اهمیت قائل شویم.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در پایان اظهار کرد: با قاطعیت می‌توان گفت در بیش از ۹۰ درصد طلاق‌ها زمانی که پرونده آن ها را بررسی می کنیم به این نتیجه می‌رسیم که با آموزش و پیشگیری می‌توانستیم از آنها جلوگیری کنیم و باید همواره در نظر داشته باشیم که تک والدی باعث آسیب‌های متعدد به فرزندان می‌شود و باید خانواده‌ها بدانند که اجرای نقش پدر و مادری تنها در مسائل اقتصادی نبوده و طلاق نیز نخستین راه‌حل برای حل مشکلات و تعارض‌ها نیست.
