سایر صنایع دستی
دوشنبه 17 آذر 1393 7:15 PM
تراش شيشه
یکی از صنایع دستی سنتی و زیبای استان اردبیل تراش شیشه نام دارد و آن عبارتست از ایجاد نقوش مختلف سنتی بر روی شیشه بوسیله تراش با استفاده از سنگهای مخصوص که درجه سختی آنها بیش از سختی شیشه باشد.
پس از تراش نقاط تراش خورده را صیقل می دهند. تراش روی شیشه در شهرستان اردبیل رایج می باشد.
پلاس بافی
در برخی از نقاط روستایی استان منسوجی به نام پلاس بافته می شود. پلاس از نظر ظاهری به گلیم درشت بافت شباهت دارد و روش بافت آن شبیه گلیم است .به طور عمده ابعادی حدود 250 * 350 سانتیمتر دارد. موارد مصرف آن بجز زیرانداز, کیف, سجاده, خورجین و ... نیز می باشد.
چنته بافی
یکی از صنایع دستی و سنتی استان اردبیل چنته بافی نام دارد. بافت چنته و نوع مواد اولیه آن کاملا مانند قالی و ورنی است و تنها تفاوت آن در ابعاد و اندازه آن است. چنته عبارتست از دو قطعه قالی کوچک مستطیل بافته شده به ابعاد تقریبی 40*30 سانتیمتر که با ظرافت از سه طرف (بصورت پاکت) به هم دوخته شده است و در دو طرف پایین آن دارای دو منگوله رنگی و در قسمت بالا دارای دسته ای مانند کیف می باشد. چنته یک کیف سنتی می باشد که در اکثر روستاها و مناطق عشایری می بافند.
قلاب بافی
یکی از صنایع دستی زیبای استان قلاب بافی نام دارد. انواع محصولات بافته شده بوسیله قلاب و با استفاده از الیاف طبیعی را قلاب بافی می گویند. قلاب بافی تکنیکهای متنوعی در بافت و نقش دارد. محصولات بسیاری از قبیل لباس, کلاه, دستکش, لیف, انواع رومیزی های تزئینی, روتختی, عروسکهای بافتنی و ... که جنبه کاربردی و تزئینی دارند با این روش تولید و بافته می شوند.
منبت چوب
مواد اولیه مورد مصرف در هنر منبت انواع چوب درختان می باشد, البته هر چه جنس چوب محکم تر و فشرده تر باشد کار منبت بهتر, زیباتر و بادوام تر خواهد شد, مانند چوب گردو, شمشاد و گلابی (خودرنگ). انواع نقوش اسلیمی, ختایی, جانوری, انسانی, گل و مرغ, خطوط کوفی بصورت خودرنگ در منبت کاری درب ها, رحل قران, مبلمان و میز, انواع جعبه, قاب عکس و قاب آئینه و ... و مهر قلمکار مورد استفاده دارند.هم اکنون منبت چوب در شهرهای اردبیل, مشکین شهر, خلخال, نمین و پارس آباد رواج دارد.
حجاري (سنگ تراشي)
سنگهای مورد استفاده در ساخت اینگونه محصولات عبارتند از : فیروزه, مرمر, یشم, سنگ سیاه و سایر سنگهای معمولی و نرم. سنگ تراشان امروزه سنگ خام را از کوه برگرفته و آن را به قطعات موردنظر تقسیم می نمایند. قسمتهای اضافی را با قلم (های درشت) و چکش درآورده, توسط قلمهای کوچکتر پرداخت می نمایند. سپس از قلم شانه (که لبه آن مانند شانه است) استفاده نموده و سرانجام برای سرعت بخشیدن به کار با دستگاهی شبیه به اره های چوب بری برقی رویه سنگ را صیقل داده و پرداخت می نمایند.
طراحي سنتي
طراحی سنتی یعنی هنر آراستن انواع اجسام مانند : کاغذ, چوب, فلز, شیشه و ... با انواع نمادهای سنتی ایرانی از قبیل ختایی ها, اسلیمی ها و نقوش هندسی. نقوش ختایی شامل گل ها و برگ ها می باشد, مانند گل شاه عباسی, گل پروانه ای, لوتوس, برگ کنگره ای و ... .
نقوش اسلیمی انواع طرحهای گردان که به نقوش "آرابسک" نیز معروفند و انواع مختلفی مانند اسلیمی ساده, اسلیمی ماری (ابری), اسلیمی دهان اژدری (اژدهایی) و ... را شامل می شوند.
زيرانداز نمدي
برای تهیه آن عمل بافت صورت نمی پذیرد، بلکه با استفاده از دو خاصیت پشم (جعد یابی و پوسته ای شدن) تولید می شود و با ایجاد فشار (مالیدن) و رطوبت و حرارت و در نتیجه در هم رفتگی الیاف پشم نمد تولید می گردد.
مواد اولیه مورد استفاده در نمد فقط پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند در رنگهای مختلف می باشد, البته گاهی می توان کمی صابون و زرده تخم مرغ را جزء مواد مصرفی در تولید نمد محسوب نمود. ابزار کار نمدمالان معمولا پارچه کرباس برای بستن نمد می باشد و ابزار خاصی ندارد و زحمت و حوصله و کار طاقت فرسای هنرمند است که باعث بوجود آمدن نمد می گردد. نکته جالب توجه آن است که برای تهیه یک نمد دو در سه متر همان مقدار پشم مورد نیاز است که در تولید قالی به همین ابعاد مورد نیاز می باشد. فقط مدت زمان تولید نمد (یک روز) باعث می شود که نمد بسیار ارزانتر از قالی به فروش برسد.
کلاه نمدي
برای تهیه آن عمل بافت صورت نمی پذیرد, بلکه با استفاده از دو خاصیت پشم (جعد یابی و پوسته ای شدن) تولید می شود و با ایجاد فشار (مالیدن) و رطوبت و حرارت و در نتیجه در هم رفتگی الیاف پشم نمد تولید می گردد. نحوه تولید بدین صورت می باشد که ابتدا نقش را به روی پارچه کرباس با استفاده از پشم های رنگی (خودرنگ) طراحی نموده, سپس پشم های حلاجی شده را روی کل سطح موردنظر قرار می دهند و با پیچیدن کرباس و مالیدن آن و پاشیدن آب جوش نمد را تولید می نمایند.