لیست ترتیبی خطبه های نهج البلاغه : 141 تا 160

خطبه 141

بخشش و احسان در مورد اشخاص نااهل و آنها که مستوجب احسان نیستند، بخشش و احسان نیست و اگر برای داد و ستد دنیوی نباشد تا این که در مقابل چیزی بستانند، یک عمل بیهوده است و آنهم که مورد بخشش و احسان قرار می‏گیرد اگر نااهل و ناصواب باشد سپاسگزاری نمی‏شود و در این خطبه امیرالمومنین(ع) شرط بخشش و احسان را بیان می‏نماید.

خطبه 142

این دومین خطبه مربوط به طلب باران از خداوند است که در این کتاب آورده می‏شود و به قول مرحوم سیدرضی گردآورنده نهج‏البلاغه این دومین خطبه در مورد استسقاء می‏باشد و در دوره‏های بعد در دنیای اسلامی هر بار که مردم برای طلب باران از شهرها خارج شدند و به مصلی رفتند تا این که از خداوند باران بخواهند باسوادان آنها برای خواندن دعای باران از خطبه‏های امیرالمومنین(ع) الهام گرفتند.

خطبه 143

این خطبه، در وصف خاتم‏الانبیاء(ص) و آل رسول است و امیرالمومنین(ع) در این خطبه تصریح می‏کند که خداوند خاندان رسول‏الله(ص) را که از قبیله قریش و طایفه بنی‏هاشم هستند برای امامت و رهبری مسلمین انتخاب نمود و دیگران که ادعایی در این مورد می‏کنند و خود را از(راسخان علم) معرفی می‏نمایند دروغ می‏گویند برای این که(راسخان علم) خانواده نبوت هستند.

خطبه 144

در این خطبه امیرالمومنین(ع) از بی‏وفایی دنیا صحبت می‏کند و پایان خطبه مربوط است به بدعت که در اسلام وضع یک روش جدید می‏باشد که نه مطابق با احکام قرآن است و نه مطابق با سنت رسول‏الله(ص) و امیرالمومنین(ع) بدعت را نهی کرده است.

خطبه 145

خلیفه دوم عمر بن الخطاب از کثرت سربازان ارتش ایران وحشت داشت و به موجب این خطبه امیرالمومنین(ع) او را دلداری داد که از کثرت سربازان ایران بیم به خود راه ندهد چون در جنگهای اسلامی پیروزی مسلمین وابسته به این نیست که شماره سربازان سپاه خصم، کم باشد و چون عمر بن الخطاب خود می‏خواست در میدان جنگ با ایرانیان حضور به هم برساند و پیکار کند امیرالمومنین(ع) به دلایلی که در این خطبه ذکر شد او را از شرکت مستقیم در جنگ مانع شد.

خطبه 146

این خطبه مربوط است به پیش بینی وقایع آینده بین مسلمین و عدم توجه نسبت به فهم قرآن و امیرالمومنین(ع) در این خطبه می‏گوید که بی‏توجه بودن مردم نسبت به فهم قرآن به درجه‏ای خواهد رسید که جز خط قرآن را نخواهند شناخت و قرآن را می‏خوانند بدون این که ادراک کنند.

خطبه 147

طلحه و زبیر، برای خصومت با امیرالمومنین(ع) متحد شدند و مولای متقیان در این خطبه می‏گوید آن دو، با یکدیگر عداوت دارند و به زودی پرده از روی دشمنی آنها بر می‏افتد و خصومتشان نسبت به هم آشکار می‏شود.

خطبه 148

امیرالمومنین(ع) در این خطبه از راز مرگ صحبت می‏کند و می‏گوید که کوشیدم که آن راز را کشف کنم اما فهمیدم که راز مرگ مکشوف شدنی نیست برای این که خداوند نمی‏خواهد که این راز بر آدمیان مکشوف گردد و واضح است که وقتی یک مرد خداپرست و دانشمند و با تقوی چون امیرالمومنین(ع) نتواند به راز مرگ پی ببرد هیچ کس قادر به گشودن این راز نخواهد شد.

خطبه 149

این خطبه مربوط است به وقایع آینده و شارحان نهج‏البلاغه می‏گویند که مردم از امیرالمومنین(ع) پرسیدند که در آینده چه وقایعی اتفاق خواهد افتاد و او هم این خطبه را ایراد نمود و بعضی از شارحان گفته‏اند که منظور از این جمله(یا قوم هذا ابان ورود کل موعود) یعنی(ای مردم آن موقع زمانی است که هر چه وعده داده شد می‏آید) زمان ظهور حضرت قائم عج‏الله تعالی فرجه است.

خطبه 150

در این خطبه امیرالمومنین(ع) مردم را از فتنه‏های آینده بر حذر می‏دارد و می‏گوید که در فتنه‏های آینده حتی کسانی که سعی می‏کنند که خود را کنار نگاهدارند و بی‏طرف باشند گرفتار آتش فتنه خواهند شد و برای این که فتنه به وجود نیاید مردم نباید از قرآن و سنت رسول‏الله(ص) کنار بگیرند.

خطبه 151

در این خطبه امیرالمومنین(ع) بار دیگر راجع به توحید صحبت می‏کند و خداوند یکتا را وصف می‏نماید ولی آن طوری که قبل از وی هیچ کس خداوند را این طور وصف نکرده است و تعبیرهایی که امیرالمومنین(ع) برای وصف و حمد خداوند به کار می‏برد، خاص او می‏باشد و بعد از امیرالمومنین(ع) خیلی از خداپرستان برای وصف خالق از این تعبیرات که بیشتر از خطبه‏های مولای متقیان گرفته شده به کار بردند اما قبل از امیرالمومنین(ع) کسی از این تعبیرات به کار نبرد.

خطبه 152

در این خطبه، گفتار امیرالمومنین(ع) مربوط به گمراهانی است که از مهلت خداوند برای این که وارد راه راست بشوند استفاده نمی‏کنند و در خاتمه خطبه آن حضرت از نشانه‏های مومن مسلمان این را دانسته که مستکین(فروتن) و مشفق و خائف (خائف از خدا) باشد.

خطبه 153

این خطبه، در وصف اهل‏البیت است و بنا بر نظریه شارحان نهج‏البلاغه شاید مولای متقیان(ع) در این خطبه، توجه به این حدیث نبوی داشته که(من مدینه علم هستم و علی درب آن مدینه است) چون امیرالمومنین(ع) به طوری که می‏خوانیم در این خطبه می‏گوید که ما(اصحاب و خزانه‏داران و درهای رسول خدا هستیم).

خطبه 154

این خطبه مربوط است به خفاش با توجه به صنع خدا در خلقت این جانور و در 1400 سال قبل از این که جانورشناسی مثل امروز یک علم بزرگ نبود، امیرالمومنین(ع) در این خطبه از لحاظ جانورشناسی چیزهایی گفته که مطابق با واقعیتهای امروزی علم جانورشناسی است.

خطبه 155

این خطبه طبق نظریه شارحان نهج‏البلاغه خطاب به اهل بصره است و در این خطبه امیرالمومنین(ع) گفت و شنودی را که بین او و رسول‏الله(ص) صورت گرفته بود نقل می‏نماید و آن گفت و شنود به طوری که در متن خطبه می‏خوانیم مربوط به بروز فتنه و مساله شهادت است.

خطبه 156

یکی از عوامل تاثیر خطبه‏های امیرالمومنین(ع) در هر خواننده بالغ و عاقل، گفته‏های آن حضرت راجع به مرگ می‏باشد و خواننده خطبه‏های امیرالمومنین(ع) ولو یک دنیاپرست و خودپرست به شمار بیاید بعد از خواندن مطالبی که راجع به مرگ در خطبه‏ها هست به فکر فرو می‏رود چون عقلش به او می‏گوید که مرگ دروغ نیست و هر انسان هر قدر ثروتمند یا دارای نیروی جسمی زیاد باشد عاقبت می‏میرد و هر چه از مال دنیا گردآورده در دنیا باقی می‏ماند. در این خطبه هم امیرالمومنین (ع) صحبت از مرگ می‏کند و مخافت گور را در ذهن خواننده مجسم می‏نماید تا متنبه شود و به فکر دنیای دیگر باشد.

خطبه 157

در این خطبه امیرالمومنین(ع) بعد از حمد خداوند متعال و تجلیل از رسول‏الله(ص) و قرآن راجع به بنی‏امیه صحبت می‏کند و می‏گوید که آنها بعد از من با عسرت زندگی خواهند کرد و به زودی از بین خواهند رفت و همانطور هم شد و خلفای بنی‏امیه که چهارده تن بودند همه به جز یکی از آنها که برای خاندان رسالت قائل به احترام بود به سختی زندگی کردند و حکومت آنها از بین رفت.

خطبه 158

در این خطبه امیرالمومنین(ع) بنا بر نظریه بعضی از شارحان نهج‏البلاغه با لحنی سخن می‏گوید که پنداری قصد خداحافظی از مسلمین را دارد و به همین جهت بعضی از شارحان برآنند که این خطبه در ماههای آخر عمر آن بزرگوار ایراد شده است.

خطبه 159

در این خطبه امیرالمومنین(ع) آن دسته از بندگان را مورد انتقاد قرار می‏دهد که از خداوند انتظار مرحمت و عطوفت را دارند بدون این که وظایف بندگی را بجا بیاورند و نیز در این خطبه بعد از تکریم خداوند متعال از خداپرستی چند تن از پیغمبران که قبل از رسول‏الله(ص) آمدند یاد می‏نماید.

خطبه 160

این خطبه مربوط است به وصف پیغمبر اکرم اسلام و توصیه به پرهیزکاری و این که سعادت اخروی وابسته است به پذیرفتن کیش اسلام و عمل کردن به احکام آن و مثل تمام خطبه‏های امیرالمومنین(ع) در جملات فصیح و کوتاه آن، معانی وسیع وجود دارد.