همه چیز در مورد رفلاکس معده در کودکان

رفلاکس زمانی روی می دهد که شیری که کودک نوشیده و قورت داده است دوباره در مری بالا می آید یا به دهان او باز می گردد. فرقی هم ندارد که نوزاد از سینه مادر شیر می نوشد یا شیرخشک به او داده می شود. هر دو کودک، مستعد مبتلا شدن به این عارضه هستند.

اسیدی که در معده کودکان وجود دارد به هضم غذای آنها کمک می کند. همان طور که سوزش معده و اصطلاحا ترش کردگی در بزرگسالان موجب ناراحتی است، کودکان نیز در نتیجه این برگشت غذایی اذیت می‎ شوند.

البته تنها خوبی رفلاکس این است که خیلی سریع و خودبه خود برطرف می شود. این مشکل در کودکان بسیار عادی است و نمی توان آن را نشانه هیچ نوع بیماری به شمار آورد. تقریبا نیمی از نوزادان در سه ماه نخست زندگی، یک یا دوبار در روز دچار رفلاکس معده می شوند.

درصد بسیار کمی از نوزادان دچار رفلاکس مزمن هستند که برای آنها مشکل ایجاد می کند.

چگونه متوجه شویم نوزاد رفلاکس دارد؟

نوزادان در نتیجه رفلاکس، شیری که خورده اند را بالا می آورند. یا چندین بار استفراغ می کنند. یا حتی سرفه و سکسکه را نیز می توان به عنوان نشانه های رفلاکس نام برد. اما همه این مسایل کاملا طبیعی هستند و نیازی نیست نگران باشید. فقط همیشه دستمالی در دسترس داشته باشید که اطراف دهان او را پاک کنید.

چه چیزی موجب رفلاکس می شود؟

این را همه می دانید که لوله ارتباطی معده و دهان، مری است. در بدن، در جایی که مری و معده به یکدیگر می رسند، یک حلقه ماهیچه ای (دریچه) وجود دارد. هنگامی که نوزاد شیر می نوشد، این دریچه ی ماهیچه ای باز و پس از عبور غذا دوباره بسته می شود تا غذا را در معده نگه دارد. در نوزادان چون هنوز این دریچه به طور کامل رشد نکرده است و کامل نیست، نمی تواند به خوبی این وظیفه را انجام دهد. به همین دلیل، بیشتر نوزادان دایم در حال رفلاکس معده هستند.

هنگامی که معده نوزاد پر می شود، بقیه شیر یا غذایی که نوشیده دوباره به مری و دهان او باز می گردد.

استفراغ یا قی کردن نوزادان می تواند به دلایل زیر باشد:

• مری باریک و کوتاهی دارد.

• سیستم گوارشی او کند است و طول می کشد تا شیر از معده وارد روده کوچک بشود.

• لوله مری و معده او هنوز به رشد کامل نرسیده اند.

ظرفیت معده نوزادان چند روزه به اندازه یک تیله کوچک است. در روز سوم، گنجایش آن به اندازه تیله بزرگ افزلیش می یابد. در روز دهم، به اندازه یک توپ پینگ-پونگ رشد می کند و بزرگ می شود. دریچه مری و معده نیز در طول این زمان قوی تر می شود. به این مفهوم که هر چه این اندام بیشتر رشد می کنند و قوی تر می شوند، مشکل رفلاکس نوزادان نیز کم تر می شود. در حدود ماه های 10 تا 12، فقط 5 درصد از کودکان دچار رفلاکس می شوند.

البته گاهی مشکل رفلاکس در کودکان در نتیجه ضعیف بودن عملکرد سیستم گوارشی است. در این مواقع، غذا برای مدت طولانی در معده باقی می ماند و دلیل آن نیز می تواند در نتیجه حساسیت به شیر گاو یا عدم پذیرش آن توسط بدن کودک باشد.

چگونه می توان از رفلاکس جلوگیری کرد؟

اگر رفلاکس نوزاد کم و معمولی است، خوب غذا می خورد و مورد دیگری برای نگرانی وجود ندارد، شاید راه کارهای زیر بتوانند کمک کننده باشند:

در حالت عمودی به کودک شیر بدهید.

پس از هر بار شیر دادن، حدود 20 تا 30 دقیقه کودک را در حالت عمودی در آغوش نگه دارید.

ترجیحا به مقدار کم اما وعده های بیشتر به نوزاد شیر بدهید.

اگر با شیشه کودک را تغذیه می کنید، هر دو سه دقیقه یک بار در میان شیرنوشیدن، اجازه دهید بادگلو کند. در ضمن، مطمئن شوید که سوراخ نوک پستان خیلی باز نیست. اگر این طور باشد شیر با مقدار و سرعت بیشتر وارد دهان نوزاد می شود و می تواند موجب رفلاکس بشود.

چه زمانی رفلاکس نگران کننده است و باید کودک را نزد پزشک ببریم؟

همان طور که قبلا نیز اشاره کردیم، برگرداندن مقدار کمی شیر پس از هر تغذیه کاملا طبیعی است. اما اگر موارد زیر را در فرزند خود مشاهده کردید، حتما با پزشک کودک در میان بگذارید:

• داشتن رفلاکس های مداوم و پی درپی

• بداخلاقی در طول شیر نوشیدن یا پس از آن، گریه و خم کردن کمر

• قی کردن های پی درپی و به مقدار زیاد دست کم دوساعت پس از هر بار شیر نوشیدن

• امتناع از شیر نوشیدن اما مکیدن پستانک (اگر استفاده می کنید)

هنگامی که نوزاد را برای رفلاکس نزد پزشک می برید، موارد زیر را در ذهن داشته باشید تا بتوانید پاسخ های درست به پزشک بدهید:

• چه مواقعی نوزاد شیر می نوشد

• نوزاد چه مواقعی اصولا گریه می کند

این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا بتواند تشخیص دهد آیا کودک مشکلات دیگری نیز دارد یا خیر.

آیا برای رفلاکس درمانی وجود دارد؟

اگر رفلاکس معده نوزاد شما شدید است احتمالا پزشک موارد زیر را توصیه خواهد کرد.

اضافه کردن غلیظ کننده به شیر

می توانید با اضافه کردن غلیظ کننده به شیر مادر یا شیرخشک به مدت دو هفته تا اندازه ای از رفلاکس معده جلوگیری کنید. البته این کار را نباید سرخود انجام داد و حتما باید با تجویز پزشک آن را استفاده کنید. داروخانه ها نیز بدون نسخه آن را عرضه نمی کنند.

قطع کردن شیر گاو

نشانه های حساسیت به شیر گاو بسیار مشابه نشانه های رفلاکس است. تا 40 درصد از موارد همین حساسیت به شیر گاو موجب ایجاد رفلاکس می شود. مادرانی که از سینه خود به نوزاد شیر می دهند، احتمالا باید نوشیدن شیر گاو یا غذاهایی که حاوی شیر گاو است را از برنامه غذایی خود حذف کنند. اگر کودک شیر خشک مصرف می کند، از پزشک بپرسید که آیا می توان به مدت دو هفته از شیر ضدحساسیت زا برای نوزاد استفاده کرد؟

مصرف داروی ضداسید مخصوص نوزادان

اگر موارد مذکور چاره ساز نبودند، ممکن است پزشک برای نوزاد، داروی ضد اسید معده تجویز کند. البته این دارو تضمینی برای درمان رفلاکس به شمار نمی رود.

اگر از سینه به نوزاد شیر می دهید، می توانید شیر را بدوشید و در شیشه بریزید و با داروی ضد حساسیت آن را مخلوط کنید. برای آگاهی از میزان درست و دقیق این دارو، روی بسته بندی آن را با دقت بخوانید.

احتمال دارد کودک برای موارد زیر نزد پزشک متخصص کودکان فرستاده شود:

• آشکار نبودن دلیل رفلاکس معده کودک

• مشاهده خون در استفراغ های کودک – که احتمالا شبیه دانه قهوه دیده می شوند.

• کم خونی کودک

• سرفه های دایمی و عفونت های دایمی سینه کودک

• رشد وزن کودک طبیعی نیست.

• کودک در قورت دادن شیر مشکل دارد.

هه موارد ذکر شده بسیار نادر هستند. اما اگر هر کدام از آنها را در نوزاد خود مشاهده کردید، حتما با پزشک متخصص در میان بگذارید.

چگونه می توان با رفلاکس کنار آمد؟

رفلاکس نوزادان برای والدین نیز خسته کننده است. دایم باید دستمال دستشان باشند و اطراف دهان کودک را پاک و لباس هایش را تعویض کنند. تکرار این مساله نیز باعث می شود تا تصور کنند همیشه در خانه و لباس ها و حتی بدن خودشان بوی شیر ترشیده می دهد که حس خوبی ندارد.

برای راحت کنار آمدن با رفلاکس می توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• در خانه همیشه زیرپوش تن نوزاد کنید تا شستن آنها آسان باشد. این لباس ها قیمت ارزان تری هم دارند و می توانید به تعداد زیاد تهیه و کار خودتان را راحت کنید.

• فقط یک مبل یا کاناپه را برای شیر دادن به نوزاد انتخاب و مشخص کنید. روی آن پارچه بیندازید که پس از کثیف شدن، بتوانید راحت آن را بشویید. یک گزینه جایگزین نیز داشته باشید تا در طول خشک شدن یکی، پارچه دیگری در دسترس باشد.

• روی صندلی ماشین یا کالسکه نوزاد نیز یک لایه کاور قابل شست وشو بکشید که به راحتی قابل تعویض و قابل شست وشو باشد.

• برای جلوگیری از کثیف و لک شدن تودوزی ماشین، در قسمتی که صندلی کودک قرار دارد، یک لایه پارچه محافظ روی صندلی بکشید.

• در ساک کودک همیشه چند دست لباس معمولی، تاپ یا بلوز برای خودتان و دستمال نرم همراه داشته باشید. کیسه پلاستیکی نیز به همراه داشته باشید تا لباس های کثیف را داخل آن قرار دهید.

• تا حد امکان، لباس های سفید و روشن بپوشید تا لکه های شیری که نوزاد بالا آورده است خیلی دیده نشوند و منظره بدی روی لباس شما ایجاد نکنند.