تکفیری‌ها چگونه به سرعت در عراق پیشروی کردند؟!

 گروه‌ تکفیری موسوم به داعش پس از مدت‌ها جنگ‌های پراکنده در عراق، روز گذشته در شرایطی به پیشروی سریع و بی‌سابقه‌ای دست زد و برخی نقاط استراتژیک عراق را تحت کنترل خود قرار داد. این سرعت عمل، پرسش‌هایی را پیش کشیده که چگونه این گروه‌ها در سوریه اقدام مشابهی را پیاده سازی کرده‌اند و حال در عراق، جدال تازه‌ و رحمانه‌ای را از سر گرفته‌اند؟

«دولت اسلامی عراق و شام / الدولة الاسلامیة فی العراق والشام» یا داعش از سال ۲۰۰۴ به عنوان گروهی وفادار به القاعده اعلام موجودیت کرد و به عنوان القاعده عراق مشهور شد و طی دو سال به یک سازمان فراگیر برای گروه‌های شورشی عراق تحت عنوان دولت اسلامی عراق تبدیل شد؛ سازمان تروریستی که علاوه بر نیروهای سلفی و وهابی، بسیاری از نیروهای بعثی نیز جذبش شدند و بدنه نظامی‌اش را تقویت کردند.

ابو مُصعَب الزرقاوی یا همان أحمد فاضل النزال الخلایله نخستین فرمانده این گروه تروریستی را  در ۷ ژوئن سال ۲۰۰۶ در هشت کیلومتری شمال شهر بعقوبه در شمال بغداد پایتخت عراق کشته شد. سپس ابوحمزه المهاجر یا ابوایوب المصری مسئولیت فرماندهی شورشیان سنی و تروریست‌های خارجی در عراق را برعهده گرفت. ابوحمزه ابتدا از اعضای اخوان المسلمین بود، در سال ۱۹۸۲ به جهاد اسلامی مصر پیوست و از سال ۱۹۹۹ به افغانستان رفت و از متخصصان تهیه مواد منفجره شد.

دومین فرمانده این گروه تروریستی در عراق چندین سال به توسعه داعش و همچنین طراحی حملات به نیروهای آمریکایی پرداخت و سپس در حمله مشترک نیروهای عراقی و آمریکایی در سال ۲۰۱۰ به همراه ابوعمر البغدادی به قتل رسید. ابوعمر البغدادی را نیز در مقام فرماندهی داعش برشمرده بودند اما بنابر برخی تحلیل‌ها چنین شخصیتی وجود نداشت و ابوعمر البغدادی تنها یک افسر ارتش بعث عراق بوده و در این دوران فرمانده اصلی همان ابوحمزه المهاجر بوده است.

ابوبکر البغدادی یا ابوبکر، محمّد بن احمد بن عثمان از سال 2010 به عنوان سومین فرمانده این گروه تروریستی حاضر شد و رادیکال‌ترین مواضع را در میان گروه‌های تکفیری در پیش گرفت، چنان که حتی به تروریست‌های القاعده نیز در تسویه حساب‌ها رحم نکرد و رعب انگیزترین اعمال ممکن به نام اعضای این گروه متوحش ثبت شده است.

در دوران ابوبکر البغدادی، این گروه وارد جنگ در سوریه شد و سپس در عراق در عوض انجام عملیات‌های تروریستی محدود نظیر بمب گذاری و حملات انتحاری، اقدام به تهاجم‌های علنی تر به قصد تصرف برخی مناطق و تشکیل «دولت عراق و شام» کرد. اوج این اقدامات را در روزهای گذشته در عراق شاهد بودیم که شاید بتوان سریع‌ترین پیشروی یک نیروی تروریستی تلقی‌اش کرد؛ نیرویی که ظاهراً از آموزش نظامی کلاسیک بی‌بهره بود اما به شدت در جنگ سریع و خشن عمل می‌کند.

با این حال پرسش اساسی این است که چگونه این شبه نظامیان تکفیری توان پیاده سازی این عملیات نظامی سریع را دارند و پیش از عراق، چگونه در سوریه همین شیوه جنگی را پیش گرفته بودند و به سرعت برخی از مناطق سوریه را در اشغال خود در آوردند، تا آنجا که امروز «رقه» در سوریه را پایتخت خود معرفی کرده‌اند؟!

برخی از ناظران تحولات سوریه که در عمق میدان به رصد رفتار نظامی گروه‌های شبه نظامی مخالف دولت سوریه پرداخته بودند، در این باره به خبرنگار «تابناک» جزئیات از شیوه عمل این گروه‌ها گفتند که متفاوت با گفتارهای کلیشه‌ای معمول است. بر اساس اطلاعات واصله، برخلاف تصور عام، بسیاری از نیروهای حاضر در سوریه که عدد آنها تا 440 هزار نفر از 85 کشور نیز برآورد می‌شد و در ماه‌های اخیر ده ها هزار نفر از آنها کشته شده‌اند، نیروهای آموزش ندیده و نیاز به تعلیمات نظامی نیستند، بلکه اتفاقات متخصص در امور مختلف نظامی هستند که در جنگ با دولت‌های سوریه و عراق نیز مشخصاً از تخصص نظامی‌اش استفاده می‌شود.

به عنوان نمونه تک تیراندازهای خارجی که برخی‌ از آنها از اروپای شرقی به داعش و جبهه النصره پیوسته‌اند، بخش قابل توجهی از تلفات انسانی را رقم زده‌اند. تجربه‌های ساخت خمپاره‌های دست ساز توسط نیروهای تکفیری در سوریه که بسیاری از آنها پیش از برخورد با زمین منفجر می‌شد و اثرگذاری محدودی داشت به مرور و در طول چند سال اخیر تکمیل شده و برخی از این اشخاص در زمینه تولید موادمنفجره و سلاح‌هایی نظیر خمپاره به سطحی رسیده‌اند که می‌توان کارگاه اسلحه ساز قلمدادشان کرد و برای کشور متبوعشان حکم یک بمب ساعتی را دارند.

این سطح آموزش نظامی البته تنها در سوریه و عراق به دست نیامده، بلکه این نیروها و به خصوص تکفیری‌هایی که از خارج از سوریه و عراق به این منطقه آمده‌اند، تجربه جنگ در چچن، لیبی، لبنان، افغانستان و ... با برخی از نیروهای نظامی منسجم دنیا نظیر آمریکا و شوروری سابق را دارند و اتفاقاً در این جنگ‌ها تلفات سنگینی را روی دست آمریکایی‌ها و روس‌ها گذاشتند و طبیعتاً با برخورداری از این تجارب جنگی، برای جنگ بسیار آماده تر از نیروهای نظامی عراق هستند، به خصوص آنکه ایدئولوژی نیز بر این آموزش‌ها سایه می‌اندازد.