کاروانسرای قره بیل

کاروانسرای قره ‌بیل یکی از کاروانسراهای تاریخی شهرستان جاجرم است که بر سر شاهراه جرجان (گرگان) در روستای رباط قره بیل ساخته شده است. این کاروانسرا بنایی است با پلان چهار گوش که دو حیاط بزرگ و کوچک دارد. در اطراف حیاط کوچک حجره‌هایی با ابعاد مختلف به صورت تو در تو احداث شده که پوشش سقف آن‌ها گنبدی است و زیر سقف با کاربندی‌های زیبای گچی تزئین شده است. دور تا دور بنا با یک دیوار سنگی که در تمام اضلاع آن برج‌های دیده‌بانی ساخته شده احاطه شده است.

این بنا به احتمال فراوان در قرن ۵-۴ هجری قمری ساخته شده و در متون تاریخی از آن به نام رباط املوتلو یاد شده است. در دوره تیموریان و در زمانی که شاهراه کهن گرگان- نیشابور برای دسترسی به مشهد احیا می‌شود، به دستور وزیر باتدبیر دربار تیموری؛ امیرعلیشیر نوایی، رباط (کاروانسرا)هایی در طول این مسیر ساخته شده یا مرمت می‌شوند. در این فرایند نیز کاروانسرای قره بیل توسعه یافته و بخش‌های جدیدی به آن افزوده می‌شود. این بنا تا حدود ۱۰۰ سال پیش به عنوان کاروانسرا مورد استفاده بوده است.

روستای رباط قره بیل یکی از روستاهای استان خراسان شمالی است که مرکز دهستان گلستان از توابع شهرستان گرمه می‌باشد و در کنار جاده آسیایی مشهد- شمال با فاصله ۱۱۰ کیلومتری از غرب بجنورد و ۲۰ کیلومتری شرق تونل گلستان قرار دارد.