اطلاعاتی درباره ساواک و اهداف آن

اطلاعاتی درباره ساواک و اهداف آن

شكل گیری :

ساواك نام سازمان امنیتی ایران در عصر پهلوی بوده كه برخلاف نام آن تداعی ‌كننده شكنجه و جاسوسی و ناامنی در اذهان جامعه و برگرفته از سازمان‌های سیا و موساد می‌باشد كه همواره مردم از آن در رعب و وحشت بوده‌اند. وقتی در سال 1335ش. آمریكا به كمك شاه ایران آمد، دوستان آمریكایی او پیشنهاد تشكیل دو سازمان اطلاعات خارجی و امنیت داخلی را مانند، دو سازمان سیا و اف. بی. آی، آمریكا دادند. هسته اولیه این سازمان در فرمانداری نظامی تهران شكل گرفت و روز 11 مهرماه 1335 خبر آن در مطبوعات به چاپ رسید.

چندی بعد لایحه تشكیل «سازمان اطلاعات و امنیت كشور» كه بعداً به خاطر اختصار ساواك نام گرفت، توسط دولت تهیه و به مجلس سنا فرستاده شد. در مجلس سنا عده‌ای از سناتورها به شدت با لایحه مذكور مخالفت كردند، از جمله خواجه نوری این قانون را ظالمانه‌ترین قانون دولت خواند، وی با اشاره به ظلم و ستم‌هایی كه از سوی مأموران نظامی با استفاده از این قانون می‌تواند صورت گیرد، این قانون را، موجب محروم شدن مردم از تمام حقوق دمكراتیك و آزادی‌شان دانست. گلشائیان وزیر دادگستری و امیر احمدی در رد خواجه نوری صحبت كردند و او در جواب آنها این شعر را خواند:

شنیدم گوسفندی را بزرگی

رهانید از دهان و چنگ گرگی

شبانگه كارد بر حلقش بمالید

روان گوسفندان از وی بنالید

گه از چنگال گرگم در ربودی

و لیكن عاقبت گرگم تو بودی

سناتور جمال امامی نیز با این لایحه مخالفت نمود و گفت: امروز باید تمام كوششمان این باشد كه مردم را راضی نگه داریم.... مردم ایران خطاكار نیستند. ولی كارد به استخوانشان رسیده، جنب و جوش می‌كنند...⁽¹⁾

سرانجام پس از مخالفتها در سال 1336ش. پس از تصویب مجلس شورای ملی ساواك فعالیت خود را به ریاست تیمور بختیار آغاز كرد.

از آغاز تأسیس 1336 تا 1357 چهار نفر كه همه افسر ارشد بودند، در پی یكدیگر در رأس ساواك قرار داشتند 1. بختیار، 2. پاكروان، 3. نصیری، 4. ناصر مقدم.⁽²⁾ لذا در تاریخ معاصر ایران نام سازمان امنیت همواره با ترس و وحشت باقی است.

اهداف :

1 . كشف توطئه‌های داخلی و خارجی علیه حكومت استبدادی شاه

2 . چون سازمان دقیقاً برای رسیدن به اهداف خاصی تأسیس شده و كاملاً از سوی استعمارگران به عنوان سازمانی هدایت شده جهت حفظ منافع استعماری و بنیانگذاری شد.

3 . رضا خان برای دوران استبداد خود نظام امنیتی خاصی داشت كه محصول آن جنایات بسیار بود. هیئت حاكمه ایران بعد از شهریور 20 درصدد تبدیل آن نظام امنیتی به سازمان تازه‌ای برآمد كه نهضت آزدیخواهی در كشور را كاملاً تحت مراقبت و كنترل خویش در آورد، این سازمان با تشكیلات مخوف و سرّی گسترده كه داشت، كودتاها و اهداف هیئت حاكمه را با قدرت قضایی، پی گیری و هدایت می‌‌كرد. به طوری‌ كه هر جنایت ساواك با این سازمان تحت عنوان سازمان امنیت توجیه می‌شد.

اعضای ساواك :

اعضای این سازمان را از 30 هزار یا 60 هزار نفر تخمین زده‌اند، اگرچه شاه تعداد نفرات آن را 3500 نفر ذكر كرده بود. ولی روزنامه خارجی نیوزیك در سال 74 ادعا كرد كه سه میلیون ایرانی به نحوی از انحاء بعنوان خبرچین برای ساواك كار می‌كنند و در هر لباسی از كارگر تا دهقان افراد نفوذی داشتند.⁽³⁾

4. یكی از اهداف مهم فرامرزی تأسیس ساواك كه آمریكائیها بدان توجه ویژه داشتند، مقابله با كمونیسم بود كه رقیب امپریالیسم در شرق بود. آمریكائیها از نفود این اندیشه از طرف اتحاد شوروی در ایران مخصوصاً ارتش ایران باخبر شده بودند. لذا از‌ آنجا كه ایران برای آمریكا مهمترین پایگاه اصلی در منطقه محسوب می‌شد و باید از لحاظ حفاظت و امنیت یك سیستم امنیتی خوبی داشته باشد، تا در مقابل تهدید از پایگاه غرب محافظت كند، از این روی اقدام به تأسیس ساواك نمودند.

5 . از طرفی تأسیس ساواك به‌ آمریكا این امكان را می‌داد، تا تسلط كامل‌ خود را بر ایران در تمام شهرها تأمین كند و از شكل‌گیری احزاب و نیروهای فعال بر علیه سیستم حاكم باخبر نماید تا عمق نفوذ آمریكا در ایران حاصل شود.

6. دیگر هدف مهم آمریكا این بود كه تسلط بر نیروهای نظامی داشته باشد و بعنوان ضد اطلاعات نیروهای سه گانه انجام وظیفه كند، چون ارتش سازمان اطلاعاتی براساس نیاز تأسیس كرده بود كه آمریكا در مقابل آن، ضد اطلاعات را تأسیس نمود، تا در مقابل آن به انجام مأموریت های مخفی محوله بپردازد، در شهربانی و ژاندارمری نیز چنین خبری با تقلید از ارتش ایجاد شده بود كه ضد اطلاعات مأموریتی در بین این نیروهای سه گانه ایجاد كرده بود. لذا تمام اطلاعات دربارة نیروهای سه گانه در اختیار نیروهای آمریكایی قرار داشت، آنها توسط مأموران خود برای برخی از فرماندهان نظامی پرونده‌ جاسوسی روسها را تشكیل داده و متهم به طرفداری از كمونیست نموده بودند.⁽⁴⁾

ساواك از سیستم بسیار پیچیده و گسترده‌‌ای برخوردار بود، بطوری كه كوچكترین تحركات را گزارش می‌نمودند.⁽⁵⁾ در شهرهای مختلف از جمله قم جاسوسان متعددی داشتند كه تمام تحركات بیوتات آیات عظام و بیانه‌های آنها را گزارش می‌نمود. امروز اسنادی كه از ساواك بر جای مانده نشان‌دهنده گستردگی فعالیت این نهاد ضد مردمی می‌باشد كه چه جنایتی در تاریخ ایران برای حفظ منافع استعمارگران و طاغوت ستمگر مرتكب شده‌اند.⁽⁶⁾

آموزش نیروها :

نیروهای اصلی و هسته‌‌ای ساواك تحت نظارت موساد در خارج از كشور و در كشورهای اروپائی از جمله انگلیس و آمریكا و یا در اسرائیل آموزش‌های لازم را می‌دیدند و از خبرگی و مهارت لازم در كار شكنجه و اعتراف گرفتن برخوردار می‌شدند.

این نیروها به هیچ ارزش اخلاقی و انسانی پایبند نبودند و از ناموس خویش نیز در راه اهداف تعریف شده بهره می‌گرفتند. آنها برای بازجوئی نیز آموزشهای ویژه‌ای می‌دیدند،⁽⁷⁾ ساواك كه از گستردگی ویژه‌ و اختیارات فراوانی در كشور برخوردار و موظف به كنترل نامه‌ها و تلفن های مردم و جاسوسی در ارگان های مختلف و تمام قوای اجرائی كشور بود.⁽⁸⁾ در دانشگاه‌های خارج از كشور و داخل نیز مأموران ساواك فعال بودند.⁽⁹⁾

نتیجه :

این سازمان مخوف در سال 1335 توسط آمریكائیان و به پیشنهاد آنها و با نظر شخص محمدرضا پهلوی برای اهداف خاص از جمله كنترل نیروهای سه گانه ایران و ایجاد سد دفاعی در برابر كمونیسم و نفوذ شوروی، كنترل فعالیتهای سیاسی طبقات مختلف مردم از جمله فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی علما و مراجع تقلید و دانشجویان و سایر اقشار فرهنگی و علمی در خارج و داخل، و كنترل ادارات دولتی، و سركوب قیام های مردمی و ایجاد خوف و وحشت برای عدم قیام مردم توسط رهبران مذهبی در نتیجه حفاظت از منافع غرب و امپریالیسم و صهیونیسم و حفاظت از سلطه استبداد و نوكری غرب و غارت منابع و ثروت های منطقه خاورمیانه و اهداف شوم دیگری تأسیس گردید.

پاورقی:

1. بخاری راد، نقی، ساواك. تهران، مركز اسناد، چاپ اول، 1379، ص 30 و گریستین دلانوآ ساواك، ترجمه نیك‌گوهر، تهران، طرح نو، چاپ اول، 1371، ص 239 ـ 55 و ص 65.
2. بخاری، «پیشین»، ص 73.
3. مدنی، تاریخ سیاسی معاصر، قم، مدرسین، چاپ سوم، بی تا، ج 1، ص 5 ـ‌584.
4. فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران، اطلاعات، چاپ سوم، 1370، ج 1، ص 4 ـ 382.
5. همان،‌ص 394 ـ 390.
6. اسناد انقلاب اسلامی، تهران، سازمان تبلیغات، چاپ اول، 69 در صفحات مختلف بیانگر كنترل شدید بیوت مراجع قم است كه از نامه های مراجع تقلید عكس‌برداری شده.
7. همان،‌ص 448.
8. همان، ص 452.
9. همان، ص 472.