زیارت جامعه کبیره، معروفترین اثر ماندگار حضرت هادی (علیهالسلام) میباشد که در آن، امامان معصوم (علیهمالسلام) به عالیترین مضامین و اوصاف، با بلاغتی بینظیر ستوده شدهاند. امام (علیهالسلام) در این زیارت، یک دورهی فشرده و منحصر به فرد از امامشناسی را در آن دوران خفقان و استبداد برای همیشهی تاریخ به معرض نمایش گذاشته است.[1] .
فرازهایی از این زیارت زیبا چنین است: «... خلقکم الله انوارا فجعلکم بعرشه محدقین حتی من علینا بکم فجعلکم فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه و جعل صلواتنا علیکم، و ما خصنا به من ولایتکم طیباً لخلقنا و طهارة لانفسنا و تزکیةً لنا و کفارةً لذنوبنا...
... کلامکم نور و امرکم رشد و وصیتکم التقوی و فعلکم الخیر و عادتکم الاحسان و سجیتکم الکرم و شأنکم الحق و الصدق و الرفق، و قولکم حکم و حتم و رأیکم علم و حلم و حزم، ان ذکر الخیر کنتم اوله و اصله و فرعه و معدنه و مأویه و منتهاه، بابی انتم و امی و نفسی کیف اصف حسن ثنائکم و احصی جمیل بلائکم و بکم اخرجنا الله من الذل و فرج عنا غمرات الکروب و انقذنا من شفاجرف الهلکات و من النار بابی انتم و امی و نفسی. ... بموالاتکم علمنا الله معالم دیننا و اصلح ما کان فسد من دنیانا و بموالاتکم تمت الکلمة و عظمت النعمة و ائتلفت الفرقة.» [2] . «... خداوند (پیش از همه)، ارواح شما (اهلبیت) را آفرید و محیط به عرش خود گردانید تا این زمان که به نعمت وجود شما بر ما منت نهاد. سپس شما را خاندانی قرار داد که امر به رفعتش نموده و به ذکر نام خویش در آن فرمان داده و درود و صلوات بر شما لازم گردانید،
و آنچه را که مخصوص ما کرد از نعمت ولایت شما برای نیکویی فطرت و خلقت و پاکی نفوس ما بود و برای تزکیه و پاکیزگی روح ما از علائق دنیوی و نیز تا کفارهی گناهان ما باشد.
... سخن شما (اهلبیت) نوربخش دلها و امر و فرمان شما هدایت و ارشاد مردمان است، و سفارش شما همواره به تقوی است و کار شما نیکو و عادت شما نیکو و احسان فطرت شما، کرم و بخشش، شأن ذاتی شماست و حق و صدق و مهربانی در خور شما و قول و دستور شما حتمی و لازمالاجراست و اندیشهی شما علم و دانش و بردباری و مآلاندیش است.
اگر ذکری از خیر و نیکویی شود، اول مقام را شما دارید و اصل و فرع و معدن و محل و آغاز و پایان هر خیر و نیکویی شمائید. پدرم و مادرم و جانم نثار قدوم شما باد، چگونه مدح و ثنای شما را میتوان وصف کرد و شؤونات رفیع و جمیلتان را میتوان شمار کرد.
... بواسطهی ولایت و پیشوایی شما، خداوند معالم و حقایق دین را بما آموخت و هر آنچه از دنیای ما فاسد و پریشان بود اصلاح فرمود (و ما را از فقر و ذلت و جهالت به علم و عزت و دولت رسانید) و بواسطه ولایت شما کلمهی (توحید و معارف الهی) به حد کمال رسید و نعمت بزرگ دین (و دنیا و آخرت) به ما عطا شد و پراکندگیهای امت به الفت و اتحاد مبدل شد.»
پی نوشت ها:
[1] مرحوم شیخ صدوق از موسی بن عبدالله نخعی روایت کرده که گفت: عرض کردم به خدمت حضرت امام علی النقی (علیهالسلام) که: «ای پسر رسول خدا! مرا تعلیم فرما زیارتی با بلاغت که کامل باشد و هرگاه خواستم زیارت کنم یکی از شما را آنرا بخوانم.» پس حضرت این زیارت را تعلیم فرمود. (مفاتیح الجنان، ص 544).
[2] مفاتیح الجنان، به نقل از عیون اخبارالرضا، صدوق، ج 2، ص 273.
****