ریشههای تاریخ چهارشنبه سوری

اقدامات نامردمی 
در منابع تاریخ – با همه معاذیری كه مورخان و نویسندگان در عصر خلفای عباسی داشتهاند – مطالب زیادی از بیدادگریهای متوكل و اقدامات او در جهت براندازی برخی از آداب و سنن، و برافكندن درختان و اماكن مقدس و نیز قتل و غارتهای بیحساب او ثبت شده، از آن جمله است: 
الف) احمد بن نصر خزاعی، از مبارزان شیعی مخالف عباسیان، به دار آویخته شد. چوبهی دار او 5 سال در عصر متوكل بر پا بود. مردمان در پای چوبهی دار او تجمع و دعا میكردند. برابر نوشته طبری: در سال 237، متصدی برید بغداد خبر عامه را به متوكل نوشت كه فراهم میشدند و به جنازه احمد بن نصر و دار سر وی دست میمالیدند... پس متوكل دستور داد نامهای به عبدالله بن طاهر بنویسند، كه فراهم آمدن عامه و جنبش در اینگونه چیزها را مانع شود.(2) 
ب) مطابق نوشته بلاذری، مسجد ربیع بن خیثم در قزوین معروف بود. و درختی منسوب به ربیع داشت «كه عوام برای تبرك به آن دست میكشیدند... در عهد خلافت متوكل، عامل او طاهر بن عبدالله طاهره آن درخت را از بیم فریفته شدن مردم بدان، قطع كرد.» 
ج) محمد بن بعیث مرندی، از مخالفان متوكل، در سال334، در شهر مرند به مبارزه پرداخت. متوكل هزاران سوار به مرند فرستاد. لشكریان جنگلهای طبیعی پیرامون شهر را نابود كردند و نزدیك به یكصد هزار درخت را بریده بودند، به جز درختان جنگلها.(3)
د) قطع سرو كاشمر كه، به نوشته مورخان، دستكاشت زردشت در كاشمر بود. به قول ابوالحسن بیهقی، در سایه آن درخت زیادت از ده هزار گوسفند قرار گرفتی و ایرانیان در سایه آن فراهم میآمدند، و ولیمه و نذورات و تنقلات توزیع میكردند. متوكل دستور داد این درخت را ببرند، و شاخههای آن را به بغداد برند.
هـ) ویران كردن مرقد امام حسین(ع) كه دستور داد آنجا را درهم كوبند و خیش بزنند و بذر بپاشند، و مردم را از رفتن به نزد آن ممنوع دارند. مردمان این كار را بر وی عیب كردند و غمناك شدند از این كار ناپسند.(4) 
و) دشمنی با آل ابوطالب و شیعیان: ابن اسفندیار كاتب مینویسد: «متوكل وزیری داشت كه ناصبی مذهب بود و همیشه بر سفك دماء [ریختن خون] آل رسول علیهالسلام، او را تحریص كردی.(5) ابن خلدون مینویسد: «چهبسا ندیمان متوكل، در مجلس او، زبان به نكوهش علی میگشودند.» عوفی مینویسد: «هیچ كس بر اولاد امیرالمؤمنین آن استخفاف نكرد كه متوكل. او در دشمنی امیرالمؤمنین علی مبالغت عظیم نمودی، و او را ابوتراب خواندی(6) و، به توصیه علی بن جهم، شاعر و ندیم خود، امام علیالنقی(ع) را در مقابل شیران درنده قرار داد. لسترنج، پژوهشگر انگلیسی، مینویسد: «این خلیفه همواره مورد كینه شیعیان بوده و گذشت زمان از آن نكاسته است.(7)