ملاك كرامت
دوشنبه 30 دی 1392 8:28 AM
ملاك كرامت
نويسنده: حجت الاسلام مصطفي اسكندري
صفحه 20 الي 23 نسخه چاپي
اشاره: تقوا يا خود نگهداري، حالتي است براي انسان كه به او قدرت مي‌دهد افسار نفس خويش را در اختيار داشته باشد و آن را از سقوط در پرتگاه‌ها نگه‌دارد. اين حالت روحي آن‌قدر ارزشمند است که در دين مقدس اسلام به عنوان عالي‌ترين ملاک ارزش‌گذاري انسان‌ها شناخته شده است: «در حقيقت ارجمند‌ترين شما در پيشگاه خدا با تقوا‌ترين شماست».1
سؤال اساسي اين است که انسان چه بايد کند تا به اين مقام ارجمند نايل آيد؟ در پاسخ بايد گفت: اين مقام ثمرة عمل کردن به دستورهاي الهي است، اما گاهي حالتي بر انسان عارض مي‌شود که او را از عمل كردن به دستورهاي الهي باز مي‌دارد. اين حالت که بزرگ‌ترين سد راه تقواست، در منابع وحياني اسلام، «غفلت» ناميده شده است. غفلت به معناي بي‌توجهي به چيزي يا فراموش کردن و از ياد بردن آن است و بي‌توجهي و غفلتي كه مانع رشد آدمي و به تعبير اميرمؤمنان عليه السلام در مناجات شعبانيه «پليدي دل است»، بي‌توجهي به خدا يا قيامت است.
غافلان و بي‌توجهان کساني هستند که کارهايشان را بدون آگاهي و تنها بر اساس انگيزه‌هاي غريزي انجام مي‌دهند و توجه ندارند که غير از امور روزمره‌شان، هدف ديگري نيز وجود دارد که بايد بدان رسيد. قرآن چنين کساني را غافل مي‌شمرد و آنان را چون چهار پا بلکه پست‌تر معرفي مي‌كند: «اولئک کالانعام بل هم اضلّ اولئک هم الغافلون؛ آنان همانند چهار پايان‌اند، بلکه گمراه‌ترند. آنها همان غافلان‌‌اند».2
آدمي تا از اين غفلت خارج نشود و به مرحلة آگاهي قدم نگذارد، وارد مرحلة انسانيت نمي‌شود. بي‌جهت نيست که امامان معصوم عليه السلام از آن به خدا پناه برده و فرموده‌اند: «اللهم اني اعوذ بک... من الغفله؛ خدايا از غفلت به تو پناه مي‌برم».3
اين بي‌توجهي به خدا يا قيامت، ريشه همه انحرافات انسان است؛ چون به فرمودة امام علي عليه السلام :«من غلبت عليه الغفله مات قلبه؛ هرکه غفلت بر او غالب شود، قلبش مي ميرد».4 يا به فرمايش ديگر آن بزرگوار: «دوام الغفلة يعمي البصيره؛ طولاني شدن غفلت، بينش و بصيرت را کور مي کند».5 بر اساس فرمايشي از امام باقر عليه السلام: «اياک... والغفلة ففيها قساوة القلب؛ از غفلت بپرهيز؛ زيرا سنگ‌دل شدن در آن است».6
در اينجا اين پرسش مطرح مي‌شود که اين غفلت از چه چيزهايي ناشي مي‌شود و چه بايد کرد که انسان از گرفتاري در اين دام رهايي يابد؟
در اين سلسله نوشته‌ها در پي آنيم که به طور مختصر، علل و عوامل غفلت و راه‌هاي دوري جستن از آن را از ديدگاه قرآن و روايات مطرح كنيم؛ باشد که از غافلان نباشيم
