باغ و کاخ شاپوری

در منطقه‌ی مرکزی شیراز در‌ محله‌ی قدیمی «انوری» باغ – کاخ ۸۰ ساله‌ی «شاپوری» قرار دارد. باغی که از نوروز سال گذشته یکی از نقاط گردشگرپذیر استان فارس محسوب می‌شود.

به گزارش توریست ها، این باغ در قدیم یک ملک خصوصی و مکان زندگی تاجر سرشناس شیرازی «عبدالصاحب شاپوری» بوده که برای استفاده‌ی شخصی او و خانواده‌اش بین سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۵ با طراحی و اجرای «ابوالقاسم مهندسی» (معمار نامدارشیرازی) ساخته شده است.

کاخ – باغ «شاپوری» مانند دیگر باغ‌های ایرانی در آن زمان، جنبه‌ی کارآیی، پویایی و سود‌دهی داشته است که وجود شمار زیادی درخت میوه مانند نارنج و انار، داشتن این جنبه از عملکرد باغ‌های ایرانی را در آن نمایان می‌کند؛ اما این باغ از این نظر که نشا‌نگر شیوه‌ی زندگی و سبک و سلیقه‌ی یکی از افراد سرشناس در ۸۰ سال پیش است، نیز ارزش دارد.

از بازمانده‌های تاریخی با ارزش باغ، به بنای آن بنا که حدود ۸۰ سال قدمت دارد و حوض میانی باغ به‌شکل یک گل پنج‌پر می‌توان اشاره کرد. دوهزار مترمربع از این باغ که کلا حدود چهارهزار مترمربع مساحت دارد، به بنا و راه‌های باغ و بقیه به پوشش گیاهی اختصاص داده شده است.

 باغ شاپوری نمونه‌ی سبک باغ‌سازی اوایل دوره‌ی پهلوی است که در آن، به‌تدریج اندیشه‌ی باغ‌سازی ایرانی با اندیشه‌های اروپایی درهم آمیخت و سبک باغ‌سازی ایرانی اصیل به‌دست فراموشی سپرده شد.

طرح باغ شاپوری، یک طرح کاملا غیرایرانی است، زیرا برخلاف اصول رایج طراحی تا پیش از این دوره که حوض میانی این محوطه در یک شکل مستطیل هم‌راستا با ورودی باغ و ورودی کاخ مرکزی ساخته می‌شد و در نتیجه، مسیرهای دسترسی به موازات این امتداد در دو طرف حوض به‌وجود می‌آمدند؛ اکنون حوض اصلی به یک گل پنج‌پر تبدیل شده است و ارتباط مبادی ورودی از طریق مسیرهای منحنی اطراف حوض که به‌منظور دسترسی آسان با ماشین طراحی شده‌اند، تغییر کرده‌اند.

در طرح باغ شاپوری، اثری از شکل چهارباغ و تقسیمات مربعی باغ به‌چشم نمی‌خورد. در نتیجه، درخت‌کاری باغ نیز متأثر از طرح چهارباغ نیست. حرکت آب در باغ، در جوی‌های مسیر رسیدن آن به حوض‌های باغ به‌طور کلی دیده نمی‌شود. گشودگی محور دید باغ نیز کاملا متأثراز اندیشه‌های اروپایی است.

درختان میوه مانند نارنج و انار حضوری غالب دارند و در عکس‌های قدیمی، گل سرخ و شمعدانی را می‌توان دید. حضور آب و آب‌نما در میان کرت محل قرارگیری کوشک باغ و اندازه‌ی تقریبی آن شبیه باغ‌های ایرانی است. کوشک باغ در یک‌سوم محور طولی قرار گرفته است. همچنین این باغ مانند باغ‌های ایرانی توسط دیوار محصور شده است و در سردر ورودی آن، حوض آبی قرار دارد که در سایر باغ‌های ایرانی نمونه‌ی آن دیده می‌شود.

این بنا جزو نخستین بناهایی است که با رویکرد آزادانه به معماری در آن سال‌ها طراحی شده است. تا دهه‌ی ۷۰، این کاخ جایگاه سکونت خانواده‌ی شاپوری بود. چند سالی این مجموعه متروکه ماند تا سرانجام در سال ۱۳۷۸ این مجموعه‌ی ارزشمند توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خریده شد و بین سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ به‌سازی این کاخ به‌وسیله‌ی بخش خصوصی انجام و از نوروز ۱۳۹۱ برای بازدید گردشگران و مسافران نوروزی آماده شد.