تپه و کاروانسرای ینگی امام

ینگی امام یکی از روستاهای کهن شهرستان ساوجبلاغ است که امامزاده، کاروانسرا و تپه‌ای تاریخی را در خود جای داده‌است. در ابتدا نام ینگی امام به امامزاده و سپس به کاروانسرا و تپه و هم اکنون به همه این روستا اطلاق می‌شود.

کاروانسرا

به فاصله کمی از آرامگاه امامزادگان هادی و علی‌النقی و حدود ۱۰۰متر از سمت جاده کرج-هشتگرد، کاروانسرای شاه عباسی ینگی امام قرار دارد. طرح کلی کاروانسرا مستطیل شکل است. چنان که طول خارجی آن ۶۹متر و عرض آن ۶۰/۶۷متر است. متأسفانه هم اکنون فقط ضلع شرقی نمای خارجی آن همچون گذشته سلامت خود را حفظ کرده و نمای خارجی سه ضلع دیگر تغییرات کلی یافته‌است. از تغییرات ایجاد شده در این کاروانسرای زیبا که نوعی تخریب به شمار می‌رود، می‌توان به نصب درب و پنجره‌های جدید در نمای شمالی، مسدود شدن دو طاقنما و در ورودی ضلع جنوبی که دهانه قوس سر در آن ۴۰/۵ متر است، فروریختگی طاق در سردر ورودی ضلع جنوبی، ضمیمه شدن حجره‌های دو طرف ضلع شمالی داخل کاروانسرا به حجره‌های پشتی، تغییرات عمده در محوطه گوشه جنوب غربی و… اشاره کرد. اهمیت و زیبایی کاروانسرای ینگی امام به حدی است که وصف آن علاوه بر سفرنامه‌های ایرانی به سفرنامه‌های خارجی نیز سرایت کرده‌است. به عنوان نمونه لرد کرزن نایب‌السلطنه هندوستان در سفر خود طی سالهای ۱۸۸۵و ۱۸۹۵میلادی و «یوشیدا ماساهارو» نخستین فرستاده دولت ژاپن به ایران در عصر قاجار از تناسب و زیبایی تحسین برانگیز این کاروانسرا سخن به میان آورده‌اند. میرزا حسین فراهانی در سفرنامه خود ضمن شرح مسیر راه تهران تا قزوین می‌نویسد: «کاروانسرای ینگی امام شش اتاق بزرگ و کوچک پاکیزه سفید کاری شده دارد که همه را فرش کرده و مبل گذاشته‌اند و منزلگاه مسافران محترم است. جلوی این کاروانسرا باغ بزرگی ساخته شده که قریب به دوازده جریب است و صحن کاروانسرا مشتمل بر سه ایوان و بیست و چهار حجره‌است که همه حجره‌ها اتاق شده و بعضی اتاقها حصیر فرش و مبل مختصری دارد که منزلگاه مسافران است».

هم مرور زمان، هم بی تولیتی این مکان زیبای تاریخی و هم تغییراتی که در ساختمان آن از پیش از انقلاب به وجود آمده زنگ خطری است که هر چه زودتر باید مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای حفاظت و مرمت آن اقدام نمایند. بهترین پیشنهاد آن است که کاروانسرا پس از ثبت به عنوان اثر ملی به مجتمع فرهنگی. سیاحتی یا موزه تبدیل شود.

تپهٔ تاریخی

سومین اثر معروف ینگی امام، تپه‌ای تاریخی است که به فاصله کمی از امامزاده و کاروانسرا در حاشیه جاده کرج-هشتگرد قرار دارد. سالهای پیش، آثار و علایم معماری روی آن نمایان بوده که به مرور زمان از میان رفته‌است. درباره تاریخ‌نگاری تپه مزبور پیش از انجام حفاری‌های باستان‌شناختی سخنی نمی‌توان گفت؛ اما وجود تکه‌های فراوان سفال در سطح آن و کشف آثار به صورت تصادفی به هنگام تعریض جاده از تاریخی بودن تپه حکایت می‌کند.