ریزش موی زیاد و بی‌دلیل می‌تواند واقعاً ترسناک و نگران کننده باشد. اما خوشبختانه معمولاً راهی برای برطرف کردن آن وجود دارد.
همه دچار ریزش مو می‌شوند. این اتفاق معمولاً موقع دوش گرفتن، سشوار کشیدن موها یا شانه کردن آنها رخ می‌دهد و کاملاً طبیعی است. دکتر فراچسکا فاسکوف متخصص پوست و مو می‌گوید، "ریختن پنجاه تا صد تار مو در روز طبیعی است. دلیل آن این است که مو وارد چرخه خود می‌شود و موی جدید جای آن را می‌گیرد." اما ریزش مو می‌تواند نشانه یک مشکل جسمانی جدی‌تری باشد که نیاز به معاینه متخصص و احتمالاً درمان دارد. در این مقاله به 6 دلیل عمده ریزش مو و راه های کنار آمدن با آن می‌پردازیم.
1. تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium)
تلوژن افلوویوم پدیده‌ای است که پس از بارداری، جراحی‌های مهم، کاهش وزن شدید و استرس زیاد اتفاق می‌افتد طوریکه در روز تعداد زیادی از موهایتان معمولاً موقع شامپو کردن موها، درست کردن یا شانه کردن آنها می‌ریزند. ریزش مو می‌تواند یکی از عوارض جانبی مصرف برخی داروها مثل داروهای ضدافسردگی، بتابلاکرها و داروهای ضدالتهابی غیراستیروئیدی باشد. طی تلوژن افلوویوم، موها قبل از اینکه سریع وارد فاز تلوژن شوند، بسیار سریعتر از حد نرمال از فاز رشد وارد فاز استراحت می‌شوند.
علائم: زنان مبتلا به تلوژن افلوویوم،6 هفته تا 3 ماه پس از یک اتفاق استرس زا دچار ریزش مو می‌شوند. در این زمان، ممکن است موها دسته دسته بریزند.
آزمایشات: هیچ آزمایش خاصی برای تلوژن افلوویم وجود ندارد اما پزشک می‌تواند با پرسیدن سوالاتی درمورد اتفاقات استرس زای اخیر و معاینه ریشه موها آن را تشخیص دهد.
چه باید کرد: در برخی موارد، مثل بارداری یا جراحی‌های مهم، باید تا کندتر شدن روند ریزش مو تحمل داشته باشید. اگر علت اصلی مصرف یک داروی خاص باشد، درمورد پایین آوردن دوز مصرفیتان یا تغییر دارو با پزشکتان صحبت کنید. اگر دلیل ریزش مویتان استرس است، نهایت تلاشتان را برای پایین آوردن میزان اضطراب و استرستان انجام دهید.
2. کم کاری تیروئید
میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، که اکثر آن را زنان تشکیل می‌دهند، از بیماری تیروئید رنج می‌برند. وقتی بدنتان مقدار کمی هورمون تیروئید تولید کند، هورمونی که مسئول متابولیسم بدن، ضربان قلب و روحیه است، یعنی به کم‌کاری تیروئید دچار هستید. اگر بدنتان مقدار زیادی از هورمون تیروئید تولید کند پرکاری تیروئید دارید. هورمون تیروئید مسئولیت زیادی در بدن دارد، از سرعت سوخت و ساز پایه-سرعتی که بدنتان برای فعالیت اکسیژن و انرژی مصرف می‌کند-گرفته تا رشد موها، پوست و ناخن‌هایتان. اما وقتی مقدار کافی و مناسب از این هورمون در بدن وجود نداشته باشد، برخی از عملکردهای بدنتان دچار تغییر می‌شود.
علائم: کم‌کاری تیروئید علائم بسیار زیادی در بدن ایجاد می‌کند که از آن قبیل می‌توان به افزایش وزن بی‌دلیل، خستگی، یبوست، افسردگی و مشکل در مرکز کردن اشاره کرد. مو، ناخن و پوست شکننده تر شده و بسیار راحت‌تر می‌شکند. این مشکل در زنان، مخصوصاً زنان بالای 50 سال، بسیار متداول‌تر است.
پرکاری تیروئید نیز می‌تواند موجب کاهش وزن بی‌دلیل، تپش قلب، اضطراب، آسیب‌پذیری، اسهال، رطوبت پوست، شعف عضلانی و بهت‌زده شدن چشم‌ها شود. با بالا رفتن متابولیسم نیز ممکن است ریزش مو اتفاق بیفتد. پرکاری تیروئید تداول کمتری نسبت به کم‌کاری آن دارد.
آزمایشات: آزمایش خون می‌تواند هورمون محرک تیروئید را که برای تحریک تیروئید برای تولید هورمون تیروئید توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود، اندازه‌گیری کند. زیادتر از نرمال بودن هورمون محرک تیروئید معمولاً نشانه کم‌کاری تیروئید است درحالیکه پایین بودن مقدار آن نشانه پرکاری تیروئید.
چه باید کرد: برای برگرداندن هورمون تیروئید در بدنتان به حالت نرمال، پزشکتان داروی هورمون تیروئید برایتان تجویز خواهد کرد. برای اطمینان از مناسب بودن دوز مصرفی، نیاز به آزمایشات منظم تیروئید است.
3. لوپوس
لوپوس یک بیماری خودایمن مزمن است که در آن سیستم ایمنی خود بدن به بافت‌های سالم آسیب می‌رساند. این مشکل 5/1 میلیون فرد را در سراسر جهان درگیر کرده است و در سال‌های باروری زنان بیشتر اتفاق می‌افتد.
علائم: لوپوس معمولاً موجب خستگی شدید، سردرد، زخم‌های دهانی و متورم شدن و دردناک شدن مفاصل می‌شود. افراد زیادی دچار یک زخم پروانه‌ای شکل در پل بینی می‌شوند و حساسیت زیادی به خورشید پیدا می‌کنند. علائم دیگر آن شامل تب، تورم پاها و دست‌ها و اطراف چشم، درد سینه و کم‌خونی می‌باشد. افراد زیادی همچنین دچار ریزش مو می‌شوند که ممکن است خفیف باشد و فقط موقع شامپو کردن موها یا شانه کردن آن اتفاق می‌افتد. این ریزش مو می‌تواند شدید هم باشد و موها دسته دسته بریزد و روی پوست سر هم زخم‌هایی ایجاد شود. ازآنجاکه این علائم در مشکلات دیگر هم ممکن است اتفاق بیفتد، معمولاً بیماری لوپوس مقلد بزرگ هم نامیده می‌شود.
آزمایشات: روماتولوژیست مفاصل و سایر بافت‌های بدن را برای مشاهده علائم اتهاب مثل گرما، درد، تورم و قرمز شدن معاینه می‌کند. برای سنجش سطح پادتن‌های ضدهسته‌ای (ANA) آزمایش خون انجام می‌گیرد. روماتولوژیست معمولاً تعیین می‌کند که بیمار معیارهای تشخیصی تعیین شده توسط دانشگاه روماتولوژی امریکا را داراست یا خیر و از این طریق می‌تواند لوپوس را تشخیص دهد.
چه باید کرد: اگر ریزش موی شما با درد مفاصل، خستگی و سایر علائم گفته شده برای لوپوس همراه است، به روماتولوژیست مراجعه کنید. متخصص مشکل شما را با تجویز داروهای خوراکی مثل پردنیزون (prednisone) درمان می‌کند. اگر روی پوست سرتان زخم ایجاد شده است باید به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید که برایتان کرم موضعی تجویز کند.
4. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
زنان زیادی در سراسر جهان از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک رنج می‌برند. این مشکل که می‌تواند از یازده سالگی شروع شود، به‌دلیل عدم توازن هورمونی ایجاد می‌شود که در آن تخمدان‌ها هورمون مردانه زیادی تولید می‌کنند. این مشکل معمولاً موجب ناباروری می‌شود.
علائم: سندرم تخمدان پلی‌کیستیک موجب رشد مو روی صورت، عادت ماهیانه نامنظم، آکنه و جوش و کیست تخمدان می‌شود. بااینکه روی قسمت‌های دیگر بدن شاهد رشد بیشتر موها می‌شود، موهای سر شروع به ریزش شدید می‌کند.
آزمایشات: پزشکتان برای مشاهده بالا رفتن سطح تستوسترون و DHEAS که یک محصول فرعی تستوسترون است برایتان آزمایش خون انجام خواهد داد.
چه باید کرد: اکثر موارد سندرم تخمدان پلی‌کیستیک با داروهای ضدبارداری مثل Yasmin که حاوی یک آنتی آندروژن قوی است که جلوی تستوسترون را می‌گیرد. کاهش وزن هم می‌تواند با کاهش تاثیر هورمون‌های مردانه برای این منظور مفید باشد.
5. مشکلات پوست سر
ناسالم بودن پوست سر می‌تواند موجب اتهاباتی شود که رشد مو را دشوار می‌کند. مشکلات پوستی که موجب ریزش مو می‌شود شامل شوره سر، پسوریازیس و عفونت‌های قارچی مثل کچلی است.
علائم: شوره سر باعث می‌شود پوست کف سر بریزد به همین دلیل پوسته‌های زردرنگ چرب در موهایتان می بینید یا روی لباستان می‌ریزد. این مشکل درنتیجه مخمری به نام مالاسزیا، تغییرات هورمونی یا چربی اضافی پوست ایجاد می‌شود. پسوریازیس که مشکلی خودایمن است که موجب تغییروتبدیل بیش از حد سلول‌های پوستی می‌شود و پوسته‌ای ضخیم و سفیدرنگ روی پوست ایجاد می‌کند که اگر کنده شود خونریزی می‌کند. کچلی هم با قارچی که با لمس کردن فرد یا حیوان مبتلا به آن دچار می‌شوید، لکه‌هایی قرمزرنگ روی پوسته سرتان ایجاد می‌شود که منتشر می‌شود.
آزمایشات: معاینه جسمی پوسته سر به تعیین مشکل شما کمک می‌کند. کشت قارچ و احتمالاً بیوپسی پوسته سر نیز برای تشخیص کچلی لازم است.
چه باید کرد: هر مشکل نیاز به نسخه خاص خود دارد: برای شوره سر یک شامپو درمانی، برای پسوریازیس دارو یا نوردرمانی و برای کچلی ضدقارچ‌های خوراکی تجویز می‌شود.
6. درست کردن بیش از حد موها
شامپو زدن بیش از حد، رنگ کردن بیش از حد و استفاده زیاد از مواد آرایش مو می‌تواند به موهایتان آسیب برساند و موجب شکسته شدن و ریزش آنها شود. برای این منظور معمولاً از ترکیبی از کارهای مختلف-مثل استفاده از کراتین، رنگ مو و سشوار کشیدن موها-است که موجب این آسیب می‌شود.
علائم: اگر ریزش مو بخاطر آرایش بیش از حد موها باشد، موها شکننده می‌شود و پیاز مو در انتهای آن دیده نمی‌شود.
آزمایشات: پزشکان برای این منظور یک دسته از موها را گرفته، به آرامی می‌شکند تا ببینند موهایی که از آن دسته جدا می‌شوند در انتهای آن پیاز وجود دارد یا خیر.
چه باید کرد: از وسایلی که موهایتان را بیش از اندازه داغ می‌کند استفاده نکنید. سشوارتان رادر حالت خنک استفاده کنید و از اتوی مو تا حد امکان کمتر استفاده کنید. هیچوقت موها را یک تا دو درجه روش‌تر یا تیره‌تر از رنگ موی اصلیتان نکنید. تغییر رنگ مو هر چه شدیدتر باشد، نیاز به موادشیمیایی بیشتر است که موجب شکسته شدن موها می‌شود. اگر از ژل یا اسپری مو استفاده می‌کنید، قبل از اینکه خشک شود موها را شانه کنید چون موها سخت‌تر شده و شکسته شدن آن بیشتر می‌شود.
وضعیت موها شما نه تنها بر ظاهرتان تاثیر می‌گذارد، بلکه نشانه مهمی از وضعیت سلامتی بدنتان است. اگر دچار ریزش موی شدید شده‌اید حتماً به متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
