چای سیاه، سبز، سفید یا چای ترش، کدام مفیدتر است؟

چای ارگانیک شرایط رشد خاص و ویژه ای دارد و هر تولید کننده ای نمی تواند از عهده آن برآید.

این روزها پرسش‌های زیادی در خصوص انواع چای مطرح می‌شود؛ این‌که تفاوت اصلی انواع چای در چیست؟ آیا چای سبز و ترش لاغر می‌کند؟ چای قرمز می‌تواند پایین‌آورنده فشار خون باشد؟ واقعیت دارد چای کیسه‌ای از خاکه چای تهیه می‌شود؟

چای خشکی که این روزها با نام چای سفید به فروش می رسد چه مزایایی دارد؟ آیا چای سرد آماده خواص چای معمولی را دارد؟ تفاوت چای ارگانیک با چای سالم در چیست؟ در میان انواع چای سیاه کدام یک کیفیت مناسب تری دارد؟

به طورکلی، برگ های چای بعد از رسیدن، چیده، فرآوری (تخمیر) و خشک می شود و بسته به میزان فرآوری نوع و خواص چای فرق می کند. اگر برگ چای را پس از چیدن پژمرده کرده و غلتک بزنند و سپس خشک کنند، برگ چای سیاه می شود. اما اگر برگ ها را بخار دهند و سپس خشک کنند، چای سبز و اگر فرآوری ضعیف تر و بدون تخمیر انجام شود، چای سفید یا اورلانگ (نوعی چای تایلندی) به دست می آید.

چای سفید؛ پرخاصیت ترین
هم اکنون چای سفید، تولید پایین و قیمت بالایی دارد. برگ های این چای در اصل جوانه های کرک دار نقره ای رنگ گیاه چای است که قبل از آن که به طور کامل باز شود، چیده و چون تخمیر یا فرآوری نمی شود، تمام خواص خود را حفظ کرده و در مقایسه با چای سبز کافئین کمتری دارد، ولی بیشترین مقدار آنتی اکسیدان را دارد و در حفاظت از بدن در برابر بیماری ها موثرتر بوده و از نظر خواص دیگر از چای سبز قوی تر است. مزه این چای از سایر چای ها لطیف تر و ملایم تر بوده و به دلیل «تئین» (ماده ای شبیه به کافئین) برخلاف چای سیاه اغلب اعتیادآور نیست.

چای سبز؛ از واقعیت تا تبلیغ؟
مطالعات نشان داده است چه در کشت سلول و چه روی افراد مطالعه شده، خواص آنتی اکسیدانی چای سبز بسیار بالاتر از چای سیاه است، چراکه تخمیر کمتری روی برگ های آن انجام می شود و خواص ضدسرطانی آن ثابت شده است اما این که چای سبز خاصیت لاغرکنندگی دارد یا نه، باید بگوییم مطالعات مختلف نشان داده مصرف چهار فنجان چای سبز در روز می تواند به نوعی سوخت بافت چربی را تحریک کند. البته این خاصیت زیاد و چشمگیر نیست و نمی توان حتی برای کاهش وزن کم هم روی آن حساب کرد. در نتیجه، تمام تبلیغات در خصوص لاغری با چای سبز فریب است و هیچ دانشی پشت آن نیست و به این خیال نباشید که چای سبز معجزه کرده، شما را خوش هیکل و لاغر می کند.

این را هم بدانید اگر چه چای سبز در مقایسه با چای سیاه کافئین کمتری دارد، اما با این حال حاوی این ماده است و خانم های باردار، شیرده و افرادی که ناراحتی اعصاب دارند و آنهایی که ضربان قلبشان نامنظم است، بهتر است در مصرف آن زیاده روی نکنند. مصرف این چای همچون چای سیاه به همراه غذا جذب روی، آهن و کلسیم را کاهش می دهد.

این چای باید حداقل پنج تا ده دقیقه دم بکشد تا ترکیبات مفید آن خارج شود و اگر هم مدت زمان دم کشیدن بیشتر شود، مواد قابض آن رها می شود و اگر در مصرف آن زیاده روی شود، باعث دفع زیاد آب از بدن و خشکی مدفوع و یبوست می شود.

چای ترش لاغر می کند؟
به چای ترش، چای مکه یا چای قرمز هم می گویند. این چای با چای سفید، سبز و سیاه هم خانواده نیست. معروفیت اصلی این چای ترکیبی در آن است که سبب کاهش فشارخون می شود. همچنین می تواند قند خون را کنترل کرده، موجب تمدد اعصاب و جریان بهتر خون شود، از حرارت کبد بکاهد و به سبب ویتامین C ، مقوی سیستم ایمنی بدن است. اما آیا این چای لاغر می کند؟ واقعیت این است که چای قرمز، حاوی ماده ای است که می تواند از جذب کربوهیدرات بکاهد، اما نمی تواند به تنهایی سبب لاغری شود. این چای در کنار رژیم غذایی و تحرک می تواند یک نوشیدنی رژیمی و کم کالری باشد.

نکته مهم آن که زنان باردار، شیرده، افرادی که قصد بارداری دارند، کسانی که از قرص ضدبارداری استفاده می کنند و زنان یائسه ای که تحت هورمون درمانی هستند، باید با نظر پزشک از این چای استفاده کنند؛ چرا که این چای سطح استروژن بدن را دستخوش تغییرات می کند. همچنین افرادی که قند و فشار خون پایینی دارند باید در مصرف این نوشیدنی احتیاط کنند تا دچار رخوت و سستی نشوند.

چای کیسه ای = خاکه چای + رنگ + اسانس
چون سرعت رنگ دادن چای کیسه ای بیشتر است و زودتر به عمل می آید، محبوبیت زیادی در میان افراد دارد. اما باید بدانید پس از آن که برگ های چای خشک شد، آن را الک کرده و خاکه چای که احتمال دارد به همراه دست و پای مهمانانی ناخوانده باشد برای تولید چای کیسه ای مورد استفاده قرار می گیرد. برای رنگ دهی بهتر و فوری هم به خاکه چای، رنگ و اسانس اضافه می کنند و برای جلوگیری از پاره شدن کیسه کاغذی چای از موادی استفاده می شود که گرچه ضرر چندانی ندارد، اما ممکن است مصرف طولانی مدت آن سبب آسیب به بدن شود. این را هم بدانید چای کیسه ای اگر در تماس با آب جوش کمتر از 30 ثانیه رنگ دهد، مصنوعی ترین چای است، چرا که اگر همین میزان چای طبیعی را در کیسه بریزید و در آب جوش قرار دهید، ده دقیقه طول می کشد رنگ زرد مایل به نارنجی ایجاد کند. در نتیجه، چای فله ای یا کیسه ای سبز و سیاه با طعم و رنگ قوی و فوری بدون شک حاوی مواد افزودنی شیمیایی و زیانبار است.

چای سیاه بهاره باکیفیت تر است
چای برگی با تکه های بزرگ در مقایسه با چای پودری و ریز کیفیت و خواص بیشتری دارد. به گفته کارشناسان، برخی چای‏ های کله مورچه‏ ای و باروتی که به عنوان مرغوب ترین چای شناخته شده حاوی رنگ و اسانس است.

خوب است بدانید چای در سه فصل بهار و تابستان و پاییز چیده می شود. هر چه از بهار به فصل زمستان نزدیک تر شویم، قسمت های چوبی برگ بیشتر و از کیفیت چای کاسته می شود. مرغوب ترین و خوش عطر ترین چای، مربوط به چای بهاره است. تا حد امکان از مصرف چای عطری اجتناب کنید، چرا که مواد طعم دهنده موجود در این محصولات شیمیایی و به دلیل آن که مصرف این نوشیدنی طی روز زیاد است، مواد سنتزی بیشتری وارد بدن شده و تهدید کننده سلامت می شود. در مورد یخ چای ـ محصول جدیدی که این روزها روانه بازار شده ـ هم بدانید به گفته متخصصان، حجم زیادی از یخ چای های حاضری را آب و شکر تشکیل می دهد و آنتی اکسیدان های موجود در یک بطری یخ چای آماده به مراتب کمتر از یک لیوان چای دم کرده خانگی است.

چای ارگانیک؛ داریم یا نداریم؟
این روزها در برخی نمایشگاه ها و فروشگاه های بزرگ چای با نام ارگانیک با قیمت های بالا به فروش می رسد، اما سوال اصلی آن که تا چه حد می توان به ارگانیک بودن چای اطمینان کرد؟ چای با عبارت ارگانیک در مزرعه هایی کشت می شود که از کود و سم بسیار کمی در پرورش آن استفاده می شود که بهتر است آن را یک چای سالم تا ارگانیک در نظر بگیریم؛ چرا که چای ارگانیک شرایط رشد خاص و ویژه ای دارد و هر تولید کننده ای نمی تواند از عهده آن برآید و تولید این چای هم اکنون در کشورمان بسیار محدود است.

اما چای سالم مجوز دار چه ویژگی هایی دارد؟ چای سیاهی است که حداقل سموم را داراست و تنها از برگچه های جوان بالایی ساقه چای که سالم تر است، استفاده می شود و در آن از برگ های پایینی که پیر و کهنه بوده و فنول و سفیدک زیادتری دارد و باعث پایین آمدن کیفیت چای می شود، خبری نیست. این برگ ها چون در مقایسه با برگ های چای معمولی کمتر و محدودتر است باعث افزایش قیمت محصول نهایی می شود.

معمولا طعم چای سالم از چای معمولی کمی تلخ و گس تر است، چرا که ترکیبات چوبی برگچه های جوان کمتر، ولی تانن و آنتوسیانین یعنی عامل طعم گس و تلخ آن بیشتر است، با این مزیت که قدرت آنتی اکسیدانی زیادتری دارد. این چای به دلیل دارا بودن برگ های جوان باید مدت زمان بیشتری داخل آبجوش روی حرارت قرار گیرد تا به رنگ مورد نظرمان نزدیک تر شود.

این را هم بدانید چای به دلیل آن که در بدن به تولید اسیداوریک و اگزالات کمک می کند برای مبتلایان به نقرس و سنگ کلیه محدودیت مصرف دارد.