میگرن؛ هیولایی که مغز را می بلعد

بسیاری از مبتلایان به میگرن می گویند کمی پیش از شروع درد، صدای پایش را می شنوند، آن وقت نفسشان در سینه حبس می شود و مانند یک قربانی دست و پا بسته منتظر می مانند تا بیاید و همه چیز را تیره و تار کند، اما این تنها بخشی از واقعیت تلخ میگرن است. این عارضه غیر از این قسمت پرآشوب، بخش خاموشی نیز دارد که بسیار هولناک تر است.

پژوهش های جدید منتشرشده در نشریه �پرونشن� نشان می دهد میگرن، بویژه میگرنی که با �آئورا� همراه است، تاثیرات بسیار نامطلوبی بر مغز انسان می گذارد و سبب ایجاد تغییر در ساختمان مغز مبتلایان خواهد شد. متاسفانه این تغییر موقتی نیست، بلکه یک تغییر نامطلوب دائمی به شمار می رود. در هر بار حمله سردردهای میگرنی، مغز تغییراتی دارد که اجتناب ناپذیر است و تا پایان عمر باقی می ماند.

اما میگرن همراه با آئورا چه تفاوتی با میگرن معمولی دارد؟ آئورا در واقع علائمی است که قبل از وقوع سردرد میگرنی بروز می کند. تمام کسانی که به این نوع میگرن مبتلا هستند آن را بخوبی می شناسند. به عبارت دیگر آئورا را می توان حالاتی نظیر رویت سوسو زدن نور درست مانند چراغ های راهنمایی و رانندگی یا نورهایی مواج یا حتی احساس سرد شدن بدن که از پا شروع می شود و به نواحی بالاتر سرایت می کند و نیز احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا دانست.

یافته های جدید

در تحلیل جامعی که در مجله نورولوژی به چاپ رسیده، محققان دریافته اند میگرن می تواند سبب بروز ضایعه ای مغزی شبیه آنفارکتوس شود، اما خطر این ضایعه در هر یک از انواع میگرن متفاوت است. اگر میگرن با آئورا همراه نباشد احتمال بروز ضایعه مغزی نسبت به افرادی که به میگرن مبتلا نیستند چیزی حدود ۳۴ درصد افزایش می یابد و اگر میگرن همراه با آئورا باشد این خطر به میزان ۶۸ درصد افزایش خواهد یافت. به علاوه میگرن اخیر سبب افزایش ۴۴ درصدی خطر تغییر حجم مغز نیز خواهد شد. البته این تغییر حجم در برخی موارد سبب افزایش و در برخی دیگر سبب کاهش بافت های مغزی می شود.

در واقع، این ضایعه در دوران سالمندی بویژه کسانی که فشار خون بالا دارند یا از برخی اختلالات روانی رنج می برند، بروز می کند، اما میگرن می تواند سبب شود این مشکل احتمالا شبیه یک حمله مغزی خفیف بروز کند. البته آن قدر خفیف که فرد به هیچ وجه از بروز آن با خبر نخواهد شد. این ضایعه را در اسکن مغز می توان مشاهده کرد، اما به هیچ عنوان نمود ظاهری ندارد و به همین دلیل خاموش و بی صدا و بدون هیچ تعجیلی با بالا رفتن سن پیشروی می کند. هر چه میگرن شما شدیدتر و دفعات بروز آن بیشتر باشد، طبعا تغییرات ساختار مغزی شما نیز بیشتر و شدیدتر خواهد بود.

همین داستان در مورد کاهش حجم مغز نیز صادق است. مغز انسان به طور طبیعی با بالا رفتن سن کوچک می شود، اما میگرن روند طبیعی زوال مغز را سرعت می بخشد. افراد مبتلا به میگرن تغییرات ساختاری را در مغز خود تجربه می کنند که سبب مرگ سلول های مغز آنها می شود. از دست رفتن بافت های مغز ممکن است در آغاز کار، تاثیر مشهودی در روند عملکرد مغز بویژه قوای شناختی از خود بر جای نگذارد، اما اگر به مرور میزان مرگ سلول ها و بافت های از دست رفته زیاد شود، کم کم سبب تضعیف قوای شناختی مغز خواهد شد و کارآمدی آن قوا را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

حتی یک مورد هم مهم است

یافته های علمی به روشنی نشان می دهد تک تک دفعات بروز میگرن را باید جدی گرفت، زیرا هر یک از آنها اثر تقریبا دائمی و البته نامطلوبی بر ساختار مغز افراد مبتلا خواهد گذاشت. پس حتی اگر بتوانید از یک مورد بروز میگرن در سراسر عمر خود جلوگیری کنید، کمک قابل توجهی به حفظ طبیعی ساختار مغز خود کرده اید. برای این کار لازم است بدانیم عامل اصلی بروز میگرن چیست. متاسفانه همه متخصصان در این که عامل اصلی بروز میگرن چیست، اتفاق نظر ندارند، اما رایج ترین نظر این است که آنچه سبب بروز سردردهای میگرنی می شود در واقع تغییراتی است که به علت نرسیدن خون و مواد غذایی کافی به نواحی مختلف مغز رخ می دهد.

این تغییرات راه را بر حمله میگرنی هموار می کند. اگر این دیدگاه رایج را بپذیریم، ساده ترین راه ممکن برای جلوگیری از بروز حملات میگرنی آن است کاری کنید تا حد ممکن جریان خون سالم به سوی مغزتان تسهیل شود. بسیاری از راه هایی که در بروشورها و کتابچه های راهنما آمده است بر همین اساس توصیه می شود.

مواجهه فعال

درست است که بیشتر متخصصان عامل اصلی بروز میگرن را نرسیدن خون و غذای کافی به مغز می دانند، اما در افراد گوناگون بروز حملات میگرنی با اتفاقات دیگری تقارن دارد. این اتفاقات ممکن است درون بدن فرد رخ دهد یا مربوط به محیط اطراف او باشد. به همین دلیل شما می توانید رفتار میگرن خودتان را پیش بینی کنید. برای تحقق این مساله مهم لازم است از همین حالا دست به کار شوید. بهترین کار این است که شروع به نوشتن اتفاقاتی کنید که پیش از هر بار بروز میگرن رخ می دهد.

باید کاملا حواستان را جمع کنید که مثلا پس از خوردن چه غذاهایی سردردهای میگرنی به سراغتان می آید یا قرار گرفتن در کدام شرایط محیطی، مثلا هوای آلوده، سر و صدای زیاد، نور بیش از حد و... شما را در معرض حملات میگرنی قرار می دهد. برای خانم ها شرایط خاص دیگری نیز وجود دارد.

مثلا این که اگر در دوره قاعدگی دچار سردردهای میگرنی می شوید، این سردردها درست در کدام روز یا روزهای این دوره به سراغتان می آید. هر چه دقیق تر این موارد را یادداشت کنید، الگوی دقیق تری از رفتار میگرن خودتان به دست خواهید آورد و به این ترتیب عوامل تحریک کننده را تا حد زیادی خواهید شناخت.

مسعود ایثاری در روزنامه جام جم