مبحث بیستم طرح صالحین: ايمان و علم در نگاه امام باقر (ع)

جایگاه علمى امام محمد باقر(ع)
دوران حضرت امام باقر(ع)، دوران رونق و گسترش علوم اسلامى بود و دانشمندان و فقهاى بزرگى در عرصه حدیث و فقه به منصه ظهور رسیده بودند. امام باقر(ع) در میان ایشان از جایگاه ویژه اى برخوردار بود. شیخ مفید یکى از بزرگترین دانشمندان شیعى در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجرى درباره موقعیت علمى امام و جلسات درس ایشان مى نویسد: بازماندگان صحابه و بزرگان تابعین و رؤساى فقهاى مسلمان از آن حضرت در مسائل دینى روایت کرده اند. امام، اخبار پیشینیان و پیامبران را روایت مى کرد و مردم از او سیره و سنت رسول اکرم(ص) را مى گرفتند و در مناسک حج بر او اعتماد داشتند و تفسیر و قرآنش را مى نوشتند و عامه و خاصه، روایات او را حدیث مى کردند و دانش کلام او را پاس مى داشتند. همه نویسندگان شیعه و سنى، علت ملقب شدن آن حضرت را به «باقر» و «باقرالعلوم»، دانش فراوان ایشان دانسته اند. البته این نامگذارى از طرف پیامبر اکرم(ص) به روایت جابربن عبدالله انصارى صورت گرفته است که ایشان در مورد امام باقر(ع) فرمود: «یَبْقَرُ العلمَ بقراً» یعنى علم را به تمام و کمال مى شکافد.
شیخ طوسى (د. ۴۶۰ ق)، بزرگترین عالم شیعى در قرن پنجم، تعداد شاگردان برجسته آن حضرت را ۴۶۶ تن برشمرده است. ایشان در زمینه مسائل فقهى، مرجع عام علماى حجاز بود. بسیارى از فقهاى بزرگ اهل سنت در نزد ایشان به مانند دانش آموزى کسب علم مى کردند. شهرت ایشان در حجاز آن گونه پیچیده بود که ایشان را سید فقهاى حجاز (بزرگ فقیهان منطقه حجاز) مى خواندند. یکى از علماى بزرگ اهل سنت به نام ذهبى (د. ۷۴۸ ق) درباره ایشان مى نویسد: «امام باقر(ع) از کسانى بود که علم و عمل و آقایى و شرافت و وثاقت و متانت را با هم جمع کرده بود و براى خلافت، شایستگى داشت