بانوی منتظر و منتظرپروری

مقدمه

 در طول تاريخ تشيع، يكی از نقش‌های بی‌بديل زنان، دفاع از ولايت و تلاش برای حفظ اين ارزش الهی بوده است، به ويژه در عصر غيبت كه تقريباً امكان ايفای نقش مردان برای دفاع از ولايت، به سبب اختناق شديد، كم‌رنگ بوده است، زنان، فعالانه براي حفظ فرهنگ مهدويت در جامعه نقش آفرينی كرده‌اند. بين تمام نقش‌های مختلف زنان در حفظ اين ارزش، تربيت نسل ولايی و زنده نگه داشتن محبت اهل بيت عليهم السلام ـ به ويژه ياد و انديشه مهدوی ـ نقشی بسيار مؤثر و غيرقابل انكار بوده است.

 زنان، در راستای همان رسالتی ايفای وظيفه مي‌كنند كه خالق انسان‌ها برای آنان قرار داده است و  معمار انقلاب، حضرت امام خمينی رحمه الله عليه آن را به خوبی تبيين كرد و فرمود: «شغل اصلی زن شغل مادری و همسری است و مهم‌ترين كار زن مادری است.»

 و در جای ديگری فرمودند: «انبياء آمدند انسان بسازند، شغل مادرها همين است».

 هم‌چنين بزرگ بانوی اسلام، حضرت فاطمه زهرا عليها السلام فرمود: «آن گاه كه زن، در منزل به امور خانه و تربيت فرزند می‌پردازد، به خدا نزديك‌تر است».

 به هر حال، حركت در صراط مستقيم و تقرب زن به سوی پروردگار، جز از طريق ايفای نقش بسيار كليدی و مؤثر مادری و تربيت فرزندان نيست.

 همان طور كه ذكر شد، زنان شيعه، با بهره‌گيری از آموزه‌های دينی در طول تاريخ تشيع، با پرداختن به اساسی‌ترين كار كه همان مادری است، بلندترين گام‌ها را برای حفظ ولايت برداشتند. آنان، با نقش آفرينی خود، ارزش ولايت و دوستی ولی خدا را به فرزندان خود منتقل كردند؛ به ويژه در عصر غيبت كه امام معصوم حضور ظاهری نداشت، اين مادران بودند كه با فضا سازی مناسب در خانه و با پای‌بندی به امام زمان خود و با ابراز علاقه‌ای كه به آن امام، نشان می دادند، اين علقه و عاطفه را به فرزندان خود هم منتقل كردند و از اين طريق، در حفظ و احيای اين مهم كوشيدند.

 اما در عصر حاضر، تربيت انسان دين‌دار، پويا، كارآمد و عاشق ولايت، از اهميت و جايگاه والايی برخوردار است؛ چرا كه ما با جريان ناتوی فرهنگی مواجه هستيم كه بنا دارد از نسل جوان ما يك نسل بی‌هويت و بی‌ريشه بسازد، همان طور كه مقام معظم رهبری در جمع دانشگاهيان و دانشجويان استان سمنان، فرمود:

 باندهای بين المللی زر و زور، برای تسلط بر منافع ملت‌ها، سازمان‌های نظامی ناتو را تشكيل داده بودند. اكنون در پی تشكيل ناتوی فرهنگی هستند و با استفاده از امكانات زنجيره‌ای متنوع و بسيار گسترده رسانه‌ای ... در پی تخريب هويت ملي جوامع بشری هستند.

 اين‌جاست كه نقش مادران در دفاع از هويت ملی و دينی و انتقال ارزش‌ها، بسيار پررنگ می شود؛ چرا كه تمام ارزش‌های دينی، اخلاقی، ملی و... در درون خانواده شكل می‌گيرد، نهادينه می شود و به جامعه منتقل می‌گردد؛ به ويژه ارزش‌های ولايت‌مداری كه از ارزش‌هايی است كه، دشمن نوك تيز حمله خود را متوجه آن كرده است، توسط خانواده از نسلی به نسل ديگر منتقل می‌شود.

 مادران منتظر، بايد بدانند يكی از مسئوليت‌هايی كه از سوی شارع مقدس بر عهده آنها گذاشته شده است، تلاش برای تربيت يك نسل ولايی است؛ همانطور كه در روايات متعدد، آمده است كه ولايت اهل بيت عليهم السلام از فرايض الهی است و ملاك قبول اعمال و عبادات به شمار آمده است. در زيارت جامعه كبيره آمده است: «به سبب ولايت شما طاعت واجب پذيرفته می‌شود و دوستی واجب برای شما است».

 پيامبر صل الله عليه و آله و سلم به سلمان فرمود: «دوستی اهل بيت من، بر هر مرد و زن با ايمان، واجب است.»

 پيامبر صل الله عليه و آله و سلم راز و رمز رسيدن به سعادت را تمسك به اهل بيت بيان فرمود: «هر كس پس از من، به خاندانم تمسك جويد، از رستگاران خواهد بود.»

 از اين رو آن حضرت، به والدين سفارش كرد: «فرزندانتان را با محبت من و محبت اهل بيت من تربيت و تأديب كنيد».

 مادر منتظر، براي پرورش يك نسل منتظر، بايد با ساز و كارهای تربيت نسل ولايی آگاه باشد و با بصيرت و آگاهی و ايجاد زمينه‌های لازم و از بين بردن موانع و با استعانت از پروردگار، برای تربيت نسل منتظر تلاش كند؛ از اين رو عمده‌ترين نقش آفرينی‌های زن منتظر، منتظرپروری است. اميد است همان طور كه در طول تاريخ تشيع، زنان، افتخار آفرينی‌های زيادی در اين راستا داشته‌اند، در اين عصر هم بتوانند با تربيت نسل منتظر، دِين خود را به جامعه دينی ادا كنند.

 نظر به اهميت و نقش بی‌بديل حضور دين در زندگی، به نظر می‌رسد مهم‌ترين رسالت زنان منتظر، توجه به تقويت بنيان‌های دين‌داری در فرزندان خود می‌باشد؛ چرا كه نسل بدون دين، با اعتقادات سست و بی‌اساس، هرگز نمی‌تواند در آينده، پرچم دار حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالي فرجه الشريف باشد.

 از آن جا كه به گواهی تجربه و تاريخ،  عواطف پاك و مقدس در ارتباط با معصومان عليهم السلام عامل ثبات قدم بيشتر در دين‌داری است و از آن جا كه عشق و محبت به اهل بيت عليهم السلام تا حد زيادی بيمه كننده افراد برابر گناه و فساد است، از مهم‌ترين رسالت‌های ديگر زنان مسلمان در عصر فعلی، ايجاد محبت و عشق به حضرت مهدی عجل الله تعالي فرجه الشريف در وجود فرزندان می‌باشد. به بيان ديگر، تربيت نسل مهدی باور و مهدی ياور، يكی از مهم‌ترين و اساسی‌ترين كارهايی است كه زنان می‌توانند برای حفظ دين‌داری فرزندان‌شان انجام دهند. از سوی ديگر، با اين عمل، زمينه ظهور حضرت را با تأمين نيروی انسانی مؤمن و معتقد به وجود مبارك حضرت، فراهم كنند.

 ساز و كارهای تربيت نسل منتظر

 تربيت نسل مهدی باور از جمله دغدغه‌های والدين ولايت‌مدار در جايگاه متوليان اصلی تربيت است. در سده حاضر، والدين برای تربيت معنوی فرزندان خود با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند؛ چرا كه مدعيان جهانی سازی، حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشريف را تنها معارض تحقق همسان سازی فرهنگی جهان با فرهنگ غرب می دانند و با بهره‌گيری از هنر و تبليغات، سعی در تخريب اين فرهنگ دارند، از اين رو صهيونيست‌ها با سيطره كامل بر صنعت سينما و رسانه‌ها و با بهره گيری از هنر و تبليغات، يكی از محورهای اساسی فعاليت خود را مبارزه با اعتقاد به ظهور منجی الهی قرار داده‌اند.آن‌ها در محاسبات خود به اين نتيجه رسيده‌اند كه اعتقاد به ظهور منجی الهی، همواره موجب اميد برای مقابله با ستم‌گران است.از سوی ديگر، آنان به خوبی دريافته‌اند تا زمانی كه فرهنگ انتظار زنده است، شيعه كه قوام دين به او است، پابرجا است و گره خوردن نسل جديد با فرهنگ مهدويت، خط بطلان بر تمام دسيسه‌های مهاجمان ناتوی فرهنگی است؛از اين رو است كه برای تخريب فرهنگ انتظار در منظر نسل جديد، از هيچ تلاشی فروگذار نكرده‌اند. آنان در تلاش‌اند مهدويت را به گونه‌ای به تصوير بكشند كه جز تخريب، دلهره و نابودی برای دنيا به ارمغان نخواهد آورد.سفارش تهيه فيلم‌هايی به هاليوود ـ مانند فيلم معروف پيش‌گويی‌های نوستر داموس، چهار پَر (محصول 2001 آمريكا)، ارباب حلقه‌ها ـ و تهيه نرم افزارها و بازی‌های رايانه‌ای از تلاش‌هايی است كه برای تخريب فرهنگ مهدويت تدارك ديده‌اند.

 مجموعه اين تلاش‌ها برای تخريب فرهنگ مهدوی در اذهان فرزندان ما، تربيت مهدوی را با چالش مواجه كرده است. از سوی ديگر، پيچيدگی امر تربيت دينی در عصر حاضر ـ به سبب اقتضائات خاص زمانی ـ امر تربيت را از صعوبت خاصی برخوردار كرده است.  همه اين عوامل، ضرورت اهتمام همراه بينش و بصيرت، برای تقويت بنيان‌های اعتقادی مهدی باوری و مهدی ياوری را آشكار می‌كند.

گام اول: انتخاب شايسته 

 براساس آموزه‌های تربيتی دين اسلام، پدر، از اركان اساسی تربيت مهدی باور می‌باشد. در فرهنگ قرآنی و طبق آيه  (قوا أنفسكم و أهليكم ناراً... ) پدر متولی و مسئول اصلی تربيت فرزندان می‌باشد؛ از اين رو می بينيم آن گاه كه پيامبر صل الله عليه و آله و سلم می‌خواهد وضعيت اسف بار تربيت دوره آخرالزمان را مطرح كند، می‌فرمايد: «وای بر فرزندان آخرالزمان كه پدران هيچ اقدام مؤثری برای آموزش واجبات دينی به آنها انجام نمی‌دهند.»

 با توجه به تأثير پدر در تربيت فرزند، مادرانی كه طالب تربيت يك نسل مهدی باور هستند، بايد هنگام انتخاب همسر، به اين مسئوليت تربيتی توجه داشته باشند و فردی را برگزينند كه ولايت‌مدار و از خانواده ای اصيل باشد كه عشق و محبت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف در او نهادينه شده باشد؛ زيرا پدری كه خود برخوردار از عشق و محبت به امام زمانش نباشد، نمی تواند در ايفای رسالت تربيت نسل مهدی باور توفيقی داشته باشد از سوی ديگر، تقيد پدر در رعايت حلال و حرام الهی  به ويژه تقيد به تهيه روزی حلال برای خانواده  در دين‌دار كردن فرزندان و تربيت نسل ولايی، فوق العاده مؤثر است.

 بدين سبب، اولين گام برای تربيت نسل ولايی، انتخاب همسری ولايت‌مدار است كه در آينده بتواند پدری موفق در تربيت نسل ولايی باشد. 

 در مجموع، در رهنمودهايی كه از سوی پيامبر اكرم صل الله عليه و آله و سلم و امامان معصوم عليهم السلام در اين باره رسيده، معيارهايی بسيار اساسی برای انتخاب همسر مطرح شده است كه توجه و عمل به آن، هنگام انتخاب همسر، بسيار  راهگشاست. به اميد آن كه در هنگام انتخاب با توجه به اين معيارها دست به مهم‌ترين انتخاب در زندگي بزنيم.

گام دوم: توجه به آموزه‌های دينی هنگام انعقاد نطفه 

 زندگی يك موجود جاندار از لحظه لقاح آغاز می‌شود. از همين لحظه است كه مرد و زن، عنوان پدر و مادر يافته و ايفای نقش حساس و جديدی را بر عهده می گيرند. اين دوره نه ماهه در حيات آدمی، بسيار مهم و تعيين كننده است. هر گونه كوتاهی والدين ـ به ويژه مادر ـ گاهی عواقبی غيرقابل جبران دارد.

 حالت هيجانی و عاطفی در لحظه انعقاد نطفه، رؤياها و خيال پردازی‌های مادری در جنين تأثير مستقيم دارد.

 براساس آموزه‌های دينی، يكی از مراحلی كه می‌تواند در تكون شخصيت دينی و ولايی فرزندان مؤثر باشد، مرحله انعقاد نطفه است؛ از اين رو در شرع دستور‌های زيادی برای اين مرحله صادر شده است كه  توجه به آنها می‌تواند گامی مؤثر برای تربيت نسل ولايی باشد.

 انتخاب زمان و شرايط روحی و روانی مناسب و توجه به خدا هنگام انعقاد نطفه، از دستوراتی است كه وارد شده است؛ از اين رو جا دارد پدران و مادران، در اين باره مطالعه و بررسی كنند و با توجه به اين آموزه‌های دينی، به انعقاد نطفه فرزند خود اقدام نمايند.

در اهميت اين مسئله، توجه به كيفيت انعقاد نطفه حضرت زهرا عليها السلام كه طراحی آن، از سوی خداوند صورت گرفته است، كفايت می‌كند.وقتی قرار شد نطفه آن حضرت، منعقد شود، پدرش، رسول خدا صل الله عليه و آله و سلم چهل شبانه روز به تهجد و عبادت می پردازد. سپس از غذای بهشتی تناول می‌كند و آن گاه اجازه انعقاد نطفه صادر می‌شود.

گام سوم: رعايت‌های دوران بارداری  

 يكی ديگر از مقاطع و مراحل تأثيرگذار در تربيت نسل مهدی باور، دوران بارداری مادر است.

 همه حالات و رفتار و حتی خطورات فكری مادر در فرزند، تأثيرگذار است. مادری كه خود علقه عاطفی و فكری با مولای خود امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف داشته و اين علقه، نمود عملی در زندگی او دارد، قطعاً اين عاطفه را  به فرزند هم منتقل خواهد كرد.

 تجربه نشان می‌دهد خواندن دعاهايی كه تقويت كننده ارتباط با امامان معصوم عليهم السلام است، می تواند در تربيت نسل مهدی باور مؤثر باشد. اگر در آموزه‌های دينی، بر خواندن دعاها و زياراتی چون زيارت جامعه كبيره، زيارت عاشورا، دعای عهد و دعای فرج تأكيد شده است، بدين سبب است كه ارتباط مستدام مادر با اين مضامين، به طور مستقيم در جنين تأثيرگذار است و نسلی عاشق ولايت را می پروراند.

 روان‌شناسان بر اين باورند كه حالات روانی و هيجانی و حتی فعاليت‌های جسمانی مادر در شخصيت كودك تأثير دارد.تراوش هورمون‌هايی كه در شرايط فشارهای هيجانی يا روانی صورت مي‌گيرد، از طريق جفت، بر جنين تأثير می‌گذارد.

 ذكر و ياد حضرت مهدي عجل الله تعالی فرجه الشريف توسط مادر باردار و نيز انجام عباراتی در اين باره می تواند در تربيت نسل منتظر مؤثر باشد. علاوه بر آن‌چه ذكر شد، ارتزاق مادر از لقمه حلال در طول بارداری از مسائل مؤثر در تربيت نسل دين‌دار و ولايی است.

گام چهارم: تحنيك

 آن‌چه از مضامين روايی فهميده می‌شود، اين است كه برخی مسائل ممكن است در نظر ما كوچك باشد؛ ولی  اثرات بزرگی در سرنوشت و شاكله دينی انسان داشته باشد؛ از جمله اين مسائل كه در دين، مورد تأكيد قرار گرفته، مسئله تحنيك يا باز كردن كام نوزاد هنگام تولد است. اين كه كام نوزاد با چه چيز باز شود،  در علايق و گرايش‌های او در بزرگي تأثيرگذار است.

 در روايات متعددی، برای باز كردن كام فرزند آدابی بيان شده است كه از اهميت اين مسئله حكايت دارد. امام صادق عليه السلام به سليمان بن هارون بجلی فرمود:

 گمان نمی‌كنم كام كسی با آب فرات برداشته شود مگر آن كه ما اهل بيت را دوست بدارد.

گام پنجم: دوران شيردهی

 مادرانی كه توفيق دارند از شيری كه محصول لقمه حلال است به فرزند خود بنوشانند، هم‌چنين مادرانی كه با وضو به فرزند خود شير می دهند و با ذكر و ياد خدا سينه بر دهان فرزند قرار می دهند، قطعاً در تربيت نسل مهدی باور و مهدی ياور توفيق بيشتری خواهند داشت.

 تأثير شير مادر در پرورش شخصيت معنوی فرزندان، امری مسلم و غيرقابل انكار است. حكايات زيبايی كه از زندگی برخي علمای بزرگ و مفاخر دينی ما ذكر شده، به خوبی بيان‌گر نقش شير مادر در شكل گيری شخصيت معنوی فرزندان است. مادر شيخ انصاری كه فرزندش، از مفاخر بزرگ عالم تشيع است وی می‌گويد:  «من درباره پسرم، توقع بيشتری داشتم؛ زيرا در دو سالی كه او را شير دادم، هيچ وقت بدون وضو نبودم. حتی در نيمه شب بلند زمستان، يخ حوض را می شكستم و وضو می‌گرفتم، سپس بچه‌ام را شير می دادم. هيچ گاه بدون بسم الله سينه بر دهان فرزندم نگذاشتم».

 هم‌چنين مادر مرحوم آيت‌الله مقدس اردبيلی می‌گويد: «هرگز لقمه‌ای شبهه ناك نخوردم. قبل از شير دادن، وضو می‌گرفتم. هرگز چشم به نامحرم نينداختم و در تربيت او كوشيدم».

 والدين حضرت امام خمينی رحمه الله عليه نيز بسيار كوشيدند برای شيردهی فرزند بزرگوار خود دايه‌ای بيابند كه از روزی كاملاً حلال استفاده كند. آنان پس از يأس از يافتن چنين دايه ای با خانمی قرار گذاشتند در طول شيردهی اين فرزند، حتی يك لقمه از غذای خود استفاده نكند و تمام ارتزاق وی از غذايی باشد كه برای او می‌آورند.

 همه اين حكايات زيبا، بر اهميت دوره شيردهی و تأثير آن بر شخصيت فرزندان دلالت دارد.

 مادری كه شير او آميخته با ذكر و ياد حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشريف است و در طول شيردهی، ذكر و ياد امام زمان خود را بر دل و زبان دارد، قطعاً عشق و علاقه اش به فرزند، منتقل می‌شود، چرا كه تحقيقات روان‌شناسان حاكی از اين مسئله است كه كليه عواطف، علقه‌ها و دل‌بستگی‌های مادر؛ هنگام شير دادن به فرزند هم منتقل می‌گردد.

گام ششم: القای محبت به ولی خدا در دوران كودكی

 در نظام تربيتی اسلام، اين نكته مورد تأكيد  قرار گرفته است كه دوران كودكی، دوران شكل‌گيری شخصيت دينی، عاطفی، عقلی و... كودك است. روايات در اين زمينه دلالت دارند كه در دوران كودكی (هفت سال اول) عنايت خاصی بر مؤانست كودك با مقوله‌های مذهبی و اخلاقی است.

 نظر به محدوديت قدرت درك و فهم كودك از ارزش‌های اخلاقی و به لحاظ رشد نايافتگی او از لحاظ اجتماعی، بيشترين تلاش مربيان در اين مرحله، بايد در جهت ايجاد رغبت، علاقه و انس در كودك به ارزش‌ها و مفاهيم اخلاقی ـ از جمله ارتباط با ولی خدا ـ باشد؛ از اين رو كليه رفتار پدر و مادر ـ به ويژه مادر كه در اين دوره، بيشترين ارتباط را با فرزند دارد ـ در شكل‌گيری شاكله شخصيتی فرزند مؤثر است. به تعبير متخصصان تعليم و تربيت، كودك، بسان يك دوربين فيلم‌برداری بسيار دقيق، مشغول فيلمبرداری هوش‌مندانه از رفتار مادر است و مادر، بدون اين كه درصدد آموزش مفاهيم به فرزند خود باشد، با رفتار و كردار خود، در حال آموزش غيررسمی به فرزند خود است.

 در نظام تربيتی اسلام، بر تلفيق جنبه‌های نظری (گفتاری) و عملی (كرداری) در عرصه تربيت تأكيد شده است. تأكيد بر يگانگی گفتار و كردار، در همين راستا می‌باشد.

 فرايند تربيت در اسلام، فقط  به كارگيری الفاظ و عبارات و قاعده‌های دستور زبانی كه مورد نظر پست مدرنيست‌ها (نظريه گفتمان) بوده است، محدود نيست؛ بلكه عرصه عمل نيز دارای اهميت ويژه‌ای است. چه بسا فهم دقيق دستورات اخلاقی، در ابتدا نيازمند عمل آدمی است. اگر انسان به بعضی دستورات اخلاقی عمل نكند، نمی‌تواند معنای حقيقی آن را دريابد.اين كه پيامبر گرامی اسلام در بسياری موارد، ابتدا عمل می‌كرد و از مردم نيز قبل از درك معنای واقعی يك عمل، تقاضای انجام آن عمل را نمی‌نمود، دليل اهميت عمل است. 

 بنابراين، حقيقت اعمال و رفتار اخلاقی ما، نه به وسيله گفتار و گفتمان كه به واسطه عمل، آشكار می‌شود. گفتمان و به كارگيری قواعد زبان شناختی، زمينه عمل را بهتر فراهم می نمايد؛ اما تربيت ولايی به ـ آن گونه كه فلاسفه تحليلی به آن اعتقاد دارند – به گفتار محدود نمی‌شود. رويكردی كه گفتمان را منبع نهايی رفتار اخلاقی معرفی می كند، اخلاق را حقيقتی ناشی از عمل گفتمان و محاوره می‌داند و اساساً هيچ حقيقتی را در جايگاه حقيقت اخلاقی موجود نمی پذيرد؛ از اين رو در اين ديدگاه، هيچ گاه اصول اعمال اخلاقی عام و كلی كه هدايت كننده رفتار عام باشد، وجود ندارد و اين، چيزي است كه پست مدرنيست‌ها بر آن تأكيد می‌ورزند.

 مادر، بايد فرصت طلايی شكل گيری شخصيت فرزند را غنيمت شمرده و پايه‌ها و بنيان‌های اعتقادی فرزندش را با ارائه رفتارهای برگرفته از مبانی دينی و اخلاقی، تقويت نمايد. او، اگر بنا دارد فرزندی مهدی باور تربيت كند، بايد بداند هر چه محبت و دل‌باختگی و ارتباط قلبی خود او با آن حضرت بيشتر باشد و اين علقه، در رفتار وی كه فرزند، شاهد آن است، نمود عينی داشته باشد،  به همان ميزان می‌تواند اين محبت  را بدون آموزش رسمی به فرزند خود انتقال دهد. وقتی فرزند، عشق سرشار مادر به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف را مشاهده می كند وقتی مادر، فضای خانه را به ياد و ذكر حضرت عطرآگين می كند، اين فضای آكنده از عشق و محبت، در ساختن شخصيتی محب و عاشق امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف مؤثر خواهد بود.مادر می تواند با رفتار سرشار از عشق و محبت به امام زمان، ايجاد اين محبت را از مراحل بسيط و عاطفی در كودك خود شروع كند و زمينه روحی و آمادگی قلبی ارتباط با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف را در دوره كودكی برای فرزند خود فراهم نمايد.

 والدين بايد برای موفقيت در امر تربيت ولايی به اين مهم توجه داشته باشند كه خود آنان، در جايگاه اولين مربی بايد، واجد صفات و ويژگی‌های فكری و رفتاری مشخص باشند؛ چرا كه بخش عظيمی از تربيت ولايی به حوزه‌های رفتاری عينی و عمل مربوط می‌شود. بايد برنامه تربيتی مادر، متوجه ويژگی‌ها و رفتارهای عينی و عملی مشخص، مفروض و پذيرفته شده عام باشد، تا بتواند زمينه‌های لازم را در فرزندان خود برای پذيرش و قبول آن صفات و ويژگی‌ها فراهم كند.

 به بيان ديگر، مادر بايد خود به اصول و مبانی تعليم و تربيت و تربيت يك نسل ولايی، علاوه بر شناخت، التزام داشته باشد.

 در حقيقت، فرد به اعتقادات خود، ايمان بياورد؛ زيرا ايمان، تلفيقی از اعتقاد قلبی و التزام عملی است؛ چرا كه دين، مجموعه‌ای از گزاره‌های توصيفی و تجويزی است و گزاره‌های تجويزی، همان التزام عملی است. در مجموع، مادر بايد هم به مبانی و اصول تربيت نسل ولايی معتقد باشد و هم به آن‌چه معتقد است، التزام عملی داشته باشد. بايد توجه داشت كه جنبه التزام عملی در دوران كودكی، بيش از جنبه‌های ديگر، تأثير تربيتی دارد.مادر، در جايگاه مدير داخلی خانواده، می تواند فضای داخلی خانه را به گونه‌ای مديريت كند، كه اين فضا، از طريق ارائه برنامه‌های عينی و عملی، سرشار از ياد و عشق امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف باشد.

گام هفتم: تعميق محبت به ولی خدا در دوران نوجوانی

 در نظام تربيتی اسلام، دوران نوجوانی، دوران اطاعت است. در اين دوره، بايد آموزه‌های دينی، به صورت آميزه‌ای از احساس و عقل به فرزندان ارائه شود؛ زيرا در اين دوره، فرزندان، نه احساس و عواطف محض هستند و نه برخوردار از قدرت عقلانی كامل؛ از اين رو متوليان تربيت بايد هنرمندانه با آميختن عقل و احساس و گره زدن انديشه و عاطفه و محبت، در پی تعميق محبت نوجوانان به امام زمان‌شان باشند.

 اگر پدران و مادران توفيق يابند كه در اين دوره، عشق همراه با معرفت را در فرزندان خود ايجاد كنند، تا حدود زيادی توانسته اند به رسالت خود در تربيت نسل ولايی عمل نمايند.

 يكي از راهكارهای مؤثر برای ايجاد عشق و محبت به ولی خدا در نوجوانان، استفاده از صناعات ادبی، مانند مجاز، تشبيه و استعاره و آرايه‌های ادبی است؛ چرا كه تأثير كلام ادبی، موزون و فصيح در نوجوان، بسيار زياد است. نوجوان در اين دوره، به كلام بليغ و آراسته به زيورهای ادبی، بسيار علاقه مند است.

 به ويژه تأثير عنصر خيال انگيزی ادبی در نوجوان، تأثير بسيار شگفت و مرموزی دارد. خيال انگيزی، سبب تحريك عاطفه و احساس نوجوان است و موجب افزايش درجه اثرپذيری در او می شود. پاسكال می‌گويد: «اعتقاد اكثر مردم، تحت تأثير عاطفه است، نه دليل و برهان». می توان اين نكته را به سخن پاسكال افزود كه حتی عقايدی كه انسان براساس دليل و برهان می پذيرد، در صورتی از نفوذ و ثبات در روحيه‌اش برخوردار خواهد شد كه با عاطفه و احساس او آميخته شود. علامه مظفر تصريح می كند: «تخيل، از مهم‌ترين عوامل مؤثر بر نفوس است».

 طبق نامة31 نهج البلاغه كه منشور تربيتی دين است، آن گاه كه مولای متقيان قصد دارد فرزند خود، امام حسن مجتبی عليه السلام را ـ كه در سنين نوجوانی بود.ـ مورد خطاب قرار داده و سفارشات خويش را به فرزندش برساند، به زيبای از صناعات ادبی اعم از مجاز، تشبيه، استعاره و كنايه استفاده می كند، تا با بهره‌گيری از فصاحت و بلاغت، حكمت‌های ژرف و معارف ناب را در قالب‌های بيانی خيال انگيز، به فرزندش القاء نمايد.

 به هر حال، از بهترين وسيله‌ها برای بيدارسازی عواطف نوجوان و تحريك عشق و علاقه او به ولی خدا و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف استفاده از فنون فصاحت و بلاغت و صناعات ادبی است؛ ادبياتی كه در اين دوره بسيار مورد توجه نوجوان است و ضمير و باطن او را تحت تأثير قرار می‌دهد گفتارهای تربيتی آراسته به آرايه‌های ادبی و زيور فصاحت و بلاغت، غوغايی در درون نوجوان برپا می كند كه هيچ ابزاری به اين اندازه، برای بيدارسازی فطرت پاك نوجوان مؤثر نمی‌باشد.

 در آموزه‌های دينی، ضمن اين كه محبت اهل بيت عليهم السلام را اساس دين دانسته‌اند، به محبان آن خاندان نويدهای بسياری داده‌اند؛ نويدهايی چون:

 هركس با محبت آل محمد بميرد، شهيد مرده است؛ آمرزيده می ميرد؛ با ايمان كامل می ‌ميرد؛فرشته مرگ او را به بهشت مژده می دهد؛در قبرش دو در به روی بهشت گشوده می‌شود و قبر او زيارتگاه فرشتگان رحمت الهی می‌شود.

 هم‌چنين آثار ديگری در روايات مطرح شده است؛از جمله: 

 ـ كمال دين است؛ 

 ـ نور در قيامت است؛

 ـ ايمنی در قيامت است؛

 ـ موجب ثبات در صراط است؛

 ـ انسان را بهشتی می‌سازد؛

 ـ موجب محشور شدن با اهل بيت عليه السلام است؛

 ـ و در نهايت، سبب خير دنيا و آخرت و نجات از عذاب قبر است.

 بيان اين آثار و بركات، با بهره گيری از فنون فصاحت و بلاغت و صناعات ادبی برای تقويت گرايش به ولی زمان در نوجوانان بسيار تأثير گذار است. نكته آخر اين كه حب اهل بيت عليه السلام زمانی عمق می يابد كه همراه معرفت باشد. امام صادق عليه السلام فرمود:«محبت، فرع معرفت است».

گام هشتم: ترويج محبت به ولی خدا در دوران  جوانی

 دوره جوانی در نظام تربيتی اسلام، دوره وزارت و همراهی است. اگر پدر و مادر و متوليان تربيتی توفيق يافته باشند تمام گام‌های مذكور را با موفقيت طی كنند، جوان آنان، در اين دوره به بالاترين مرحله تكامل اخلاقی می‌رسد كه مرحله اخلاق مستقل و خود پيرو می‌باشد. در اين مرحله تكامل، قوانين حاكم بر رفتار اخلاقی از درون فرد سرچشمه می گيرد؛ در حالی كه در مراحل كودكی و نوجوانی، جامعه بيرونی غالب است و متربی، بيشتر، از بيرون دستور می‌گيرد. در مرحله اخلاق مستقل و خودپيرو، جهت دهنده، وجدان و درون فرد است.

 جوانی كه تحت تربيت اصول صحيح قرار گرفته است، به مرحله‌ای می‌رسد كه به صورت خودجوش و با الهام درونی، به دنبال ولی خدا حركت می كند؛ زيرا وجود صفات پسنديده، مانند مهربانی با ضعيفان و هم‌چنين دانش در دين و اصالت شخصيت و قدرت معنوی ... جاذبه و كششی درونی به سوی انسان كامل در او ايجاد می‌كند. عقربه وجود او به سمت انسان كامل به صورت درونی حركت می كند و نه تنها خود جذب وجود امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف می‌گردد و تمام وجود او سرشار از عشق و محبت، همراه با معرفت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف خود می‌باشد، می‌تواند ترويج دهنده فرهنگ مهدويت بين هم سالان خود باشد و خود، به سربازی فداكار و پياده نظامی آماده برای دفاع از ارزش‌های مهدوی تبديل شود.

 امام صادق عليه السلام فرمود: «جوانان را دريابيد كه آنان، به سوی هر خيری شتابان‌ترند.»

 هيچ چيزی به اندازه وجود مبارك امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف و برپايی حكومت جهانی آن حضرت برای جوان پاك طينت جاذبه ندارد؛ زيرا تحقق تمام آرمان‌ها و آرزوهای بلند خود را در پناه برپايی حكومت جهانی حضرت می بيند؛ از اين رو اگر صحيح تربيت شده باشد، به يك جريان قدرت‌مند برای زمينه سازی حكومت حضرت تبديل می شود. زيرا جوان از سرمايه و امكاناتی برخوردار است؛مانند:

  ـ قدرت بدن و رشد آن، عضلات مناسب و نيرومند و اعصاب پولادين كه به آنها امكان هر گونه كار و تلاش بدنی را مي‌دهد.

  ـ درجه بالای هوش.

 ـ بيداری وجدان و بيداری احساس مذهبی.

 ـ استعداد فراوان و ابتكار فوق العاده.

 ـ ميل و رغبت به تزكيه نفس و احيای شخصيت معنوی خود.

 ـ و بالأخره نيروی ايمان و آزادی خواهی و ظلم ستيزی.

 اين‌ها از سرمايه‌های مادی و معنوی فراوانی است كه در اين دوره در اختيار جوان قرار دارد. با بهره گيری از اين سرمايه‌ها و جهت دهی مناسب آن، در راستای حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشريف می‌توان در اشاعه اين فرهنگ، به خوبی كوشيد.

 لازم به ذكر است جهت دهی اين سرمايه‌ها و استفاده از اين نيروی شگفت، كاری بسيار حساس و مشكل است. مربی بايد با شناخت و ايمان و با هم‌فكری و هم‌گامی با جوانان و با ادبياتی جوان پسند و صبر بسيار... و نيز با حفظ جنبه الگويی خود، به رسالت خطير خود عمل كند. او بايد به دستورهای رسول خدا صل الله عليه و آله و سلم درباره جوانان توجه داشته باشد؛ آن جا كه فرمود: «به همه شما توصيه می كنم با جوانان، با نيكی و نيكوكاری رفتار كنيد، شخصيت آنان را محترم بداريد.»

 آن حضرت، در جای ديگر فرمود: «آنان را چون وزير و مشاوری برای خود برگزينيد و در امور و حوادث، آنها را همراه خويش قرار دهيد. »

 ضمناً متوليان تربيتی جوانان، بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه كوچك‌ترين اشتباه و بی توجه آنها می تواند سبب خارج كردن آنها از مسير امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف شود؛ به ويژه در دنيای امروز كه دشمن در كمين آنان است. وقتی جوانی به 21 سالگی می‌رسد و براساس آموزه‌های دينی تربيت شده است، بنابر مضامين روايی، خداوند تبارك و تعالی فرشتگان را مأمور می كند به مادر او خسته نباشيد بگويند و به پاس اين تلاش، برای تربيت آگاهانه به او نويد آغاز زندگی نو و آمرزش همه گناهان می دهند.

 در اين صورت است كه مادر منتظر می تواند سربلند و با افتخار ادعا كند توفيق يافته است نسل منتظر تربيت كرده و به رسالت خود كه توسط پيامبر اكرم صل الله عليه و آله و سلم به دوش والدين گذاشته شده است عمل نمايد.

 اميد است خداوند همه ما را در تربيت نسل ولايی كه مهم‌ترين رسالت ما در عصر حاضر، است ياری كند و به زنان چنان بصيرت و آگاهی عنايت كند كه پرداختن به هيچ امری را به اندازه تربيت نسل صالح و شايسته و مطيع ولی خدا اصيل و اساسی نداند و با مددخواهی از ذات الهی و با تأسی به امام سجاد عليه السلام كه فرمود:

 اللهم اعنی علی تربية اولادی...؛خدايا! مرا در پرورش فرزندانم ياری كن.

نتيجه‌گيری

 در مجموع با توجه به مباحث مطرح شده می‌توان نتيجه گرفت پيچيدگی تربيت در عصر حاضر و هم‌چنين تلاش بی وقفه مهاجمان فرهنگی برای تخريب فرهنگ مهدوی و جلوگيری از اشاعه اين فرهنگ، بيش از گذشته اهتمام جدی مادران و آشنايی با ساز و كار مهدوی را می‌طلبد. بدون بهره‌گيری از آداب و دستورات دين نمی‌توان در تربيت نسل ولايی كه يكی از بهترين رسالت‌های يك مادر منتظر است، موفق بود.