مبحث چهاردهم:امام جعفر صادق(ع)

عواملی که موجب پیدایش  جنبش علمی  در زمان امام صادق (ع)شده بود می توان بدین نحو خلاصه کرد:

1-آزادی و حریت فکر و عقیده در اسلام . البته عباسیان نیز در این آزادی فکری بی تاثیر نبودند؛ اما

ریشه این آزادی در تعلیمات اسلام بود، به طوری که اگر هم عباسیان می خواستند از آن جلوگیری

کنند، نمی توانستند.

2- محیط آن روز اسلامی یک محیط کاملا مذهبی بود و مردم تحت تاثیر انگیزه های مذهبی بودند.

تشویقهای پیامبر اسلام به کسب علم ، و تشویقها و دعوتهای قرآن به علم و تعلم و تعقل ، عامل

اساسی این نهضت و شور و شوق بود.

3- اقوام و مللی که اسلام را پذیرفته بودند نوعا دارای سابقه فکری و علمی بودند و بعضا همچون

نژاد ایرانی ( از همه سابقه ای درخشانتر داشت) و مصری و سوری ، از مردمان مراکز تمدن آن روز به

شمار می رفتند . این افراد به منظور درک عمیق تعلیمات اسلام به تحقیق و جستجو و تبادل نظر

می پرداختند.

4- تسامح دینی یا همزیستی مسالمت آمیز با غیر مسلمانان مخصوصا همزیستی با اهل کتاب .

مسلمانان ، اهل کتاب را تحمل می کردند و این را بر خلاف اصول دینی خود نمی دانستند . در آن

زمان اهل کتاب، مردمی دانشمند و مطلع بودند. مسلمانان با آنان برخورد علمی داشتند و این خود

بحث و بررسی و مناظره را به دنبال داشت.))