کارهای کوچک؛ رازهای بزرگ

از وقتی خودمان را شناخته‌ایم، گفته‌ایم دینمان اسلام است و مذهبمان شیعه اثنی‌عشری اما اینکه چقدر مسلمان بوده‌ایم و چقدر شبیه شیعیان واقعی رفتار کرده‌ایم را خدا می‌داند...
 

اولین روز ماه رجب بنا بر تعدادی از روایات روز میلاد امام محمدباقر (علیه‌السلام) است که ما هم به رسم معمول همان مسلمانیمان این موضوع را می‌دانیم و اگر قرار باشد در مورد حضرت صحبتی کنیم در خوش‌بینانه‌ترین حالت ایشان را می‌شناسیم که امام پنجم ما شیعیان هستند. پدر بزرگوارشان حضرت علی بن حسین یعنی امام سجاد (علیه‌السلام) هستند و مادر گرامی‌شان حضرت فاطمه دختر امام حسن(علیه‌السلام) می‌باشند و به عبارتی ایشان فرزند سبطین نامیده می‌شوند، چرا که از طرف پدر به امام حسین و از طرف مادر به امام حسن (علیها سلام) می‌رسند. کنیه حضرت ابوجعفر است و لقبشان باقرالعلوم. عمر گرامی‌شان ۵۷ سال است و مدت امامتشان ۱۹ سال و...
 

در بهترین وضعیت ما مختصر اطلاعاتی از نام و نشان و زندگی حضرتش داریم و رسم دین‌داری را ادا نموده‌ایم و شناختی هرچند سطحی از امامانمان پیدا کرده‌ایم، بنابراین در چنین ایام و روزهای خاصی بیشتر سعی می‌کنیم به روش و نوع زندگی اهل بیت (علیهم السلام) نگاهی کنیم و از زاویه احادیث و روایات چگونه زندگی کردن را از آن‌ها بیاموزیم.

مسلماً همه ما بر حسب نوع عقایدمان با کلیات آیات و روایات آشنا هستیم و می‌دانیم که همیشه به خوش‌رویی، امانت‌داری، پرهیز از دروغ، اهل ادب و احترام بودن و... توصیه شده است، البته بگذریم که اکثراً هم عالم بی‌عمل بوده‌ایم، اما شاید این دانستن و عمل نکردن خیلی هم بی‌دلیل نباشد. یعنی اینکه یاد نگرفته‌ایم چگونه رفتار کنیم که منتهی به عمل درست باشد، مثلاً می‌دانیم که در برابر دیگر دوستانمان باید حقوقی را رعایت کنیم اما چون به کنه و بطن موضوع پی نبرده‌ایم عمل‌کننده خوبی نبوده‌ایم!
 

یکی از نکات ریزی که شاید در ظاهر خیلی هم مهم نباشد و ما کمتر به آن پایبند هستیم؛ پاسخ عطسه کردن دیگران است، در روایت داریم که سعدبن‌ابى‌خلف می‌گوید: حضرت باقر (علیه‌السلام) هرگاه عطسه می‌زد و به او می‌گفتند: «یرحمک اللَّه» حضرت می‌فرمود: «یغفر اللَّه لکم و یرحمکم» و هرگاه کسى نزد او عطسه می‌زد حضرت می‌فرمود: «یرحمک اللَّه عزوجل»؛ و نیز این روایت که، ابن‌ابى‌عمیر از برخى از اصحابش حدیث می‌کند که: حضرت باقر (علیه‌السلام) فرمود: چون یکى از شماها عطسه کرد بگوید: «الحمدللَّه رب العالمین و صلى اللَّه على محمد و اهل بیته» (اصول الکافی، ج‏۴، ص: ۴۷۴)
 

روایات جالبی است، البته در این مورد روایات دیگری هم داریم که همگی به بیان این موضوع می‌پردازند که وقتی یکی از مسلمانان یا به عبارتی دوستانتان عطسه کرد، باید جواب عطسه او را بدهید و حتی تأکید شده که این یکی از حقوق فرد است. باید در جواب عطسه دیگران به آن‌ها بگویم خدا به تو رحم کند یا اینکه مورد رحمت خداوند قرار بگیری و او هم پاسخ دهد که خداوند تو را مورد مغفرتش قرار دهد. اینکه به این مسئله این قدر تاکید شده و پیرامونش روایاتی آمده قطعاً حکایت از امر مهمی دارد، اینکه جواب عطسه کردن دیگران حقی است که بر گردن ما می‌آید و باید آن را رعایت کنیم؛ و همچنین این امر که خود فرد بعد از عطسه کردن «الحمدلله رب العالمین» بگوید و «صلوات» یعنی درود بر پیامبر اکرم و اهل بیت (علیهم السلام) بفرستد.
 

این موضوع را می‌توان از دو زاویه مورد بررسی قرار داد یکی از بعد فردی و دیگری هم از بعد اجتماعی.
در بعد فردی بحث سر این است که در همه جا و همه حال یاد خداوند باشیم و شکرگزاری نعمت‌هایش را فراموش نکنیم؛ شاید لازم نباشد که بحث پزشکی و بهداشتی عطسه را اینجا بیان کنیم که عطسه کردن چه فوایدی دارد و هنگام عطسه چه فعل و انفعالاتی در بدن ما رخ می‌دهد و حتی قلب لحظه‌ای ایست می‌کند و... آنچه مهم است این دقت در نعمت و شکرگزاری کردن آن است و همچنین یادآوری نعمت بزرگ اهل بیت (علیهم السلام) و درود فرستادن بر آن‌ها که ما در هر لحظه و هر کجایی که هستیم به واسطه وجود پر فیض آن‌ها نفس می‌کشیم و زندگی می‌کنیم. یادمان باشد که همین عطسه کردنی که روزانه بارها و بارها ممکن است برایمان اتفاق بیفتد، درس بزرگ شکرگزاری از خداوند و نیز نعمت دیگری چون ولایت اهل بیت (علیهم السلام)، حیات و... است.
 

اما در بعد اجتماعی که تاکید بر پاسخ دادن عطسه دیگران است و به عنوان حقی از آن یاد شده، مسئله مهمی دارد بیان می‌شود. اینکه همیشه و همه جا حواسمان به دیگران باشد، برایشان ارزش و اهمیت قائل شویم، برایشان دعای خیر کنیم و از خداوند بخواهیم که آن‌ها را مورد رحمت و نعمت خودش قرار دهد. اهمیت این دقت در احوال دیگران جای بسی درنگ دارد تا جایی که باید در عطسه کردن دوستانمان توجه کنیم. این یعنی مراقب اوضاع و احوالشان، شرایط و روزگارشان باشیم، شاید آن‌ها از ما کمک نخواهند اما این وظیفه را از ما سلب نمی‌کند ما در برابر دیگران موظفیم که به حال و روزشان برسیم و در برابر مشکلاتشان هر کاری که از دستمان برمی‌آید انجام دهیم.
 

دینی که برای یک عطسه کوچک این همه دقت و اهمیت قائل شده می‌خواهد بگوید در زوایای بزرگ زندگی باید بیشتر توجه داشته باشیم؛ یعنی چه برای نعمت‌های کوچک و بزرگ دیگری که داریم شکرگزاری کنیم و چه به حال و احوال دیگرانی که شاید خیلی هم کاری برایمان انجام نداده‌اند توجه داشته باشیم که مبادا روزی برسد که کار از کار بگذر و...

http://www.islamiclife.ir/cat/socioculture/1392_02/001516.php