طــریـق بـصــیـرت: خـتـم آنــلایـن قـرآن کـریـم هـمگام با بـصـیرت، مـعـرفت و کمـال

سوره يوسف [12]

 

اين سوره در «مكّه» نازل شده و داراى 111 آيه است‏

 

محتواى سوره:

 

قبل از ورود در تفسير آيات اين سوره ذكر چند امر لازم است:

 

1- تمام آيات اين سوره جز چند آيه كه در آخر آن آمده سرگذشت جالب و شيرين و عبرت انگيز پيامبر خدا يوسف (ع) را بيان مى‏كند

 

و به همين دليل اين سوره به نام يوسف ناميده شده است و نيز به همين جهت از مجموع 27 بار ذكر نام يوسف در قرآن 25 مرتبه آن در اين سوره است، و فقط دو مورد آن در سوره‏هاى ديگر (سوره غافر آيه 34 و أنعام آيه 84) مى‏باشد.

 

محتواى اين سوره بر خلاف سوره‏هاى ديگر قرآن همگى به هم پيوسته و بيان فرازهاى مختلف يك داستان است، كه در بيش از ده بخش با بيان فوق العاده گويا، جذاب، فشرده، عميق و مهيج آمده است.

 

گرچه داستان پردازان بى‏هدف، و يا آنها كه هدفهاى پست و آلوده‏اى دارند سعى كرده‏اند از اين سرگذشت آموزنده يك داستان عشقى محرك براى هوسبازان بسازند و چهره واقعى يوسف و سرگذشت او را مسخ كنند، و حتى در شكل يك فيلم عشقى به روى پرده سينما بياورند ولى قرآن كه همه چيزش الگو و «اسوه» است، در لابلاى اين داستان عاليترين درسهاى عفت و خويشتن دارى و تقوا و ايمان و تسلط بر نفس را، منعكس ساخته آنچنان كه هر انسانى- هر چند، بارها آن را                        برگزيده تفسير نمونه، ج‏2، ص: 392

 

 خوانده باشد- باز به هنگام خواندنش بى‏اختيار تحت تأثير جذبه‏هاى نيرومندش قرار مى‏گيرد.

 

و به همين جهت قرآن نام زيباى «احسن القصص» (بهترين داستانها) را بر آن گذارده است، و در آن براى «اولو الالباب» (صاحبان مغز و انديشه) عبرتها بيان كرده است.

 

2- دقت در آيات اين سوره اين واقعيت را براى انسان روشنتر مى‏سازد كه قرآن در تمام ابعادش معجزه است،

 

چرا كه قهرمانهايى كه در داستانها معرفى مى‏كند- قهرمانهاى واقعى و نه پندارى- هر كدام در نوع خود بى‏نظيرند.

 

ابراهيم قهرمان بت شكن با آن روح بلند و سازش ناپذير در برابر طاغوتيان.

 

موسى آن قهرمان تربيت يك جمعيت لجوج در برابر يك طاغوت عصيانگر.

 

يوسف آن قهرمان پاكى و پارسايى و تقوا، در برابر يك زن زيباى هوسباز و حيله‏گر.

 

و از اين گذشته قدرت بيان وحى قرآنى در اين داستان آنچنان تجلى كرده كه انسان را به حيرت مى‏اندازد، زيرا اين داستان چنانكه مى‏دانيم در پاره‏اى از موارد به مسائل بسيار باريك عشقى منتهى مى‏گردد، و قرآن بى‏آنكه آنها را درز بگيرد، و از كنار آن بگذرد تمام اين صحنه‏ها را با ريزه كاريهايش طورى بيان مى‏كند كه كمترين احساس منفى و نامطلوب در شنونده ايجاد نمى‏گردد، در متن تمام قضايا وارد مى‏شود اما در همه جا اشعه نيرومندى از تقوا و پاكى، بحثها را احاطه كرده است.

 

3- داستان يوسف قبل از اسلام و بعد از آن-

 

بدون شك قبل از اسلام نيز داستان يوسف در ميان مردم مشهور و معروف بوده است، چرا كه در تورات در چهارده فصل از سفر پيدايش (از فصل 37 تا 50) اين داستان مفصلا ذكر شده است.

 

البته مطالعه دقيق اين چهارده فصل نشان مى‏دهد كه آنچه در تورات آمده تفاوتهاى بسيارى با قرآن مجيد دارد و مقايسه اين تفاوتها نشان مى‏دهد كه تا چه حد آنچه در قرآن آمده پيراسته و خالص و خالى از هر گونه خرافه مى‏باشد. و اين كه قرآن به پيامبر مى‏گويد: «پيش از اين از آن غافل بودى» اشاره به عدم آگاهى پيامبر از                        برگزيده تفسير نمونه، ج‏2، ص: 393

 

 واقعيت خالص اين سرگذشت عبرت انگيز است.

 

به هر حال بعد از اسلام نيز اين داستان در نوشته‏هاى مورخين شرق و غرب گاهى با شاخ و برگهاى اضافى آمده است در شعر فارسى نخستين قصه يوسف و زليخا را به فردوسى نسبت مى‏دهند و پس از او يوسف و زليخاى شهاب الدين عمعق و مسعودى قمى است و بعد از او، يوسف و زليخاى عبد الرحمن جامى شاعر معروف قرن نهم است.

 

4- چرا بر خلاف سرگذشتهاى ساير انبياء داستان يوسف يك جا بيان شده است؟

 

يكى از ويژگيهاى داستان يوسف اين است كه همه آن يك جا بيان شده، به خلاف سرگذشت ساير پيامبران كه به صورت بخشهاى جداگانه در سوره‏هاى مختلف قرآن پخش گرديده، اين ويژگى به اين دليل است كه تفكيك فرازهاى اين داستان با توجه به وضع خاصى كه دارد پيوند اساسى آن را از هم مى‏برد، و براى نتيجه گيرى كامل همه بايد يك جا ذكر شود.

 

يكى ديگر از ويژگيهاى اين سوره آن است كه داستانهاى ساير پيامبران كه در قرآن آمده معمولا بيان شرح مبارزاتشان با اقوام سركش و طغيانگر است.

 

اما در داستان يوسف، سخنى از اين موضوع به ميان نيامده است بلكه بيشتر بيانگر زندگانى خود يوسف و عبور او از كورانهاى سخت زندگانى است كه سر انجام به حكومتى نيرومند تبديل مى‏شود كه در نوع خود نمونه بوده است.

 

5- فضيلت سوره يوسف-

 

در روايات اسلامى براى تلاوت اين سوره فضائل مختلفى آمده است از جمله در حديثى از امام صادق عليه السّلام مى‏خوانيم: «هر كس سوره يوسف را در هر روز و يا هر شب بخواند، خداوند او را روز رستاخيز برمى‏انگيزد در حالى كه زيبائيش همچون زيبايى يوسف است و هيچ گونه ناراحتى روز قيامت به او نمى‏رسد و از بندگان صالح خدا خواهد بود».

 

بارها گفته‏ايم رواياتى كه در بيان فضيلت سوره‏هاى قرآن آمده به معنى خواندن سطحى بدون تفكر و عمل نيست بلكه تلاوتى است مقدمه تفكر، و تفكرى است سر آغاز عمل.

 

                        برگزيده تفسير نمونه، ج‏2، ص: 394

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند بخشنده بخشايشگر

 

 (آيه 1)- احسن القصص در برابر تو است! اين سوره نيز با حروف مقطعه «الف- لام- راء» (الر) آغاز شده است كه نشانه‏اى از عظمت قرآن و تركيب اين آيات عميق و پرمحتوا از ساده‏ترين اجزاء يعنى حروف الفبا مى‏باشد.

 

و شايد به همين دليل است كه بعد از ذكر حروف مقطعه بلافاصله اشاره به عظمت قرآن كرده، مى‏گويد «اينها آيات كتاب مبين است» (تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ). كتابى روشنى بخش و آشكار كننده حق از باطل و نشان دهنده صراط مستقيم و راه پيروزى و نجات.

 

 

منبع : 

http://qurangloss.blogfa.com/page/yusuf-1-30.aspx