به گزارش ویژه نامه نوروزی مشرق، با نزدیک شدن به پایان دور اول سفرهای نوروزی برآن شدیم تا شما را با سوغاتی ها و صنایع دستی شهر های مختلف کشور عزیزمان آشنا کنیم. یکی از دغدغه ها ی ما هنگام برگشتن از مسافرت ، تهیه سوغات برای نزدیکان مان است. بیشتر دوست داریم نمادی از جایی که برای مسافرت رفته ایم را به دوستان هدیه کنیم تا بدانند به یادشان بودیم.

استان کهگیلویه و بویراحمد

دست بافته هاى عشایر استان مهمترین صنایع دستى استان را تشکیل میدهند قالى میدهند . قالى گبه گلیم گچمه (که ترکیبى از گلیم و قالى است) جاجیم و خورجین از جمله این دست بافته‌ها هستند که استفاده از رنگهاى طبیعى و شاد بهمراه نقوش از طبیعت آنرا زیبا و دل انگیز میسازد. انواع محصولات کشاورزى مانند گردو عسل روغن محلى لبنیات سیب انگور نیز از جمله سوغات این استان به شمار مى آیند.

استان گلستان

محصولات صنایع دستى استان گلستان از طبیعت منطقه و نیازهاى خاص آن شکل گرفته است که برخى از آنها چون قالى ترکمنى در ایران بى نظیر است. 

در حال حاضر استان گلستان یکى از قطبهاى مهم تولید کننده فرش ترکمنى، قالیچه، پشتى، قارچین، گلیم، نمدبافى، گلدوزى، سوزن دوزى، ابریشم دوزى بر پارچه، زیور آلات ترکمنى ، ساختن آلات موسیقى، سبد بافى، ریسندگى و بافندگى الیاف، پارچه بافى و تولید وسایل چوبى است. از دیگرسوغاتى هاى این استان مى توان به شال و روسرى ترکمنى و خاویار اشاره کرد. از بهترین جاها براى خرید صنایع دستى و سوغاتى بازار دائمى و قدیمى گرگان است که داخل بافت قدیمى شهر گرگان قرار دارد، همچنین بازار هاى روزهاى هفتگى نیز از مهمترین مراکز عرضه صنایع دستى وماهى هستند.

استان گیلان

صنایع دستى به ویژه صنایع دستى روستایى نوعى فعالیت اقتصادى است که آمیختگى شدید آن با سنت ها عادات و بینش سازندگان و همچنین تاثیر محسوس محیط جغرافیایى در این صنعت موجب تمایز آن از فرآورده هاى مى شود. در نقاط مختلف گیلان و با توجه به فرهنگ هر منطقه صنایع دستى خاصى رواج دارد از جمله: 

سفالگرى در املش و روستاى جیرده شفت، شال بافى که ویژه تالش ها و گالش ها است. چوموش دوزى یا چارق دوزى که در ماسوله رایج است. همچنین حصیر بافى و بامبو بافى،قالى و گلیم بافى و قلاب دوزى در مناطق مختلف استان رایج است. صنایع چوبى استان و دست ساختهاى هنرمندان گیلانى بسیار مورد علاقه گردشگران است که یکى از نمونهاى زیباى کار هاى چوبى، صندوق هاى مخصوصى به نام بولاکى است. از دیگر سوغاتى هاى این استان مى توان به کلوچه لاهیجان و فومن، زیتون رودبار و برنج آستانه اشرفیه و چاى لاهیجان اشاره کرد.

استان همدان

مرکز صنایع دستى چرم استان در شهر همدان است. کیف، کفش، کمربند چرمى همدان از مرغوبیت و شهرت بالایى برخوردار است. از صنایع دستى رایج استان همدان، گیوه بافى است. گیوه، نوعى کفش نرم، سبک، مقاوم، خنک و ارزان قیمت است که رویه آن، از نخ پنبه اى تابیده شده و زیره آن، از چرم یا آجیده انتخاب مى شود. بافت رویه این کفش عمدتا در روستاهاى نهاوند و روستاى آرتیمان در تویسرکان و بافت زیر آجیده در ملایر رایج است.

شهرستان تویسرکان یکى از قطبهاى تولید گردو در کشور بوده و گردوى آن از مرغوب ترین انواع گردو در جهان است. از اواخر شهریورماه تا نیمه اول مهرماه هر سال درختان قطور و بلند گردو را با چوبهاى بلندى که \"نیزه\" خوانده مى شوند گردو تکانى مى کنند که منظره آن دیدنى و بسیار جالب است. صنعت سفالگرى و سرامیک سازى در شهر لالجین از توابع شهرستان بهار در 20 کیلومترى شهر همدان از رونق و شهرت بسزائى برخوردار است.

استان لرستان

با توجه به ترکیب جمعیتى عشایرى، روستایى و شهرى در استان و متناسب با نوع فعالیت آنها صنایع دستى نیز متفاوت و متمایز میباشد. اکثر دست ساخته ها و بافته هاى عشایرى و روستایى استان، سیاه چادر، قالى، گلیم، چیت، جاجیم بافى و رنگرزى میباشد که بیشتر جهت مصرف داخلى تولید مى نمایند و صنایع دستى شهرى استان خراطى، ورشو سازى، نمد بافى، قالى بافى و گلیم بافى میباشد. که عمده سوغاتى هاى استان را تشکیل میدهد. عسل لرستان که از نظر مرغوبیت و ارزش غذایى در سطح بالایى میباشد یکى دیگر از محصولات سوغاتى استان بشمار میرود.

استان مازندران

گلیم بافى، جاجیم بافى، ظروف سفالى، ظروف و مجسمه هاى چوبى و نمدبافى از مهمترین صنایع دستى استان مازندران محسوب هستند که عمدتا در نواحى کوهستانى استان تولید و در سراسر منطقه عرضه میشوند. در این میان محصولات چوبى و نمدبافى از شهرت بیشترى برخوردارند. برنج، مرکبات، مرباها و ترشیجات از مهمترین مواد غذایى هستند که بعنوان سوغاتى مازندران محسوب میشوند

استان قزوین

سوزن دوزى، گلابتون دوزى، ساخت جعبه هاى آینه دار و حکاکى و قلمزنى از مهم ترین صنایع دستى استان هستند.فرش و سفال قزوین نیز معرف است. همچنین قزوین را پایتخت هنر خوشنویسى ایران نامیده اند. انواع شیرینى بویژه باقلوا و محصولات باغى مانند بادام، پسته، فندق، انگور، کشمش، انار سنگان، سیب، زردآلو، ذغال اخته و... از دیگر سوغاتى هاى قزوین به شمار میرودند.

استان قم

1. فرش ابریشم: فرش ابریشم دستباف قم از نفیس ترین صنایع دستى است که از نظر رنگ آمیزى و طرح و نقشه اصیل ایرانى و کیفیت طرفداران بسیارى دارد. 

2. سفال و سرامیک: این هنر دستى، با سابقه دیرینه خود در طرح هاى خاص خود طرفداران زیادى در داخل و خارج از کشور دارد. 

3. منبت کارى چوب: نقوش و طرح هاى زیبایى است که بر روى انواع میز و صندلى و صنایع چوبى کنده کارى مى گردد و این صنعت دستى در قم به دست استادکارانى بسیار ماهر و زبردست ساخته مى شود. 

4. سوهان قم: از بهترین شیرینى هاى محلى استان بوده که به ذائقه تمامى مردم دنیا خوشایند است. این شیرینى از آرد، جوانه گندم، شکر، روغن، مغز پسته و بادام، هل و زعفران در دو نوع، لقمه اى و گل گرد تهیه مى شود.

استان کردستان

مهمترین صنایع دستى استان شامل فرش، گلیم، سجاده، نمد، نازک‌کارى، زیورآلات کردى و آلات موسیقى است. فرش سنندج در نوع خود بى‌نظیر است و فرش و گلیم بیجار نیز معروفیت خاصى دارد. شاید بتوان گفت بعد از فرش، مهمترین سوغات استان صفحه شطرنج و سایر مصنوعات چوبى است که توسط هنرمندان حرفه‌اى این دیار ساخته و روانه بازار مى‌شود.

استان کرمان

قالى کرمان که از نظر بافت و طرح بسیار زیبا و منحصر به فرد است از مهمترین صنایع دستى کرمان و ایران است . پته دوزى نیز که نوعى سوزن دوزى است در کرمان رواج دارد.  پسته، انواع خشکبار، قوتو از جمله مهم ترین سوغاتى هاى کرمان است.

استان کرمانشاه

نمدمالى در مناطق روستایى و شهرى رایج است. قصرشیرین و اسلام آباد غرب و سرپل ذهاب مراکز عمده نمدمالى است. گیوه کشى نیز در شهرها رواج دارد و گیوه هاى منطقه به واسطه سبکى، راحتى، خنکى، مقاومت و ارزانى معروف است. گلیم بافى از دیگر صنایع دستى رایج است .بهترین نوع آن در هرسین بافته میشود که به هرسینى معروف است. همچنین روغن کرمانشاهى و شیرینى کاک و نان برنجى از معروفترین سوغاتى هاى کرمانشاه هستند.

استان زنجان

صنایع دستى و سوغاتى هاى مهم زنجان عبارتند از: انواع چاقو (قلم تراش، جیبى، دسته ملیله، کارد آشپزخانه و...) ملیله (انواع پایه هاى استکان، سینى، قاشق و چنگال غذا و چایخورى، کاسه، گلدان، قاب عکس و ...) چارق (نوعى کفش روفرشى بسیار زیباى زنانه) و فرش و گلیم دست باف.

از کارهاى دستى بومى زنجان ساخت وسایل نقره اى و بندرت طلایى بصورت ملیله کارى است که در اوایل فقط در زنجان معمول بوده که در زمان رضاخان تعدادى از هنرمندان زنجانى به تهران و اصفهان کوچ کردند و این هنر ظریف را در آن شهرها رواج دادند.از دیرباز در سراسر ایران هرگاه سخن از زنجان به میان آید نقش چاقوهاى آن در اذهان پدیدار میگردد و در بسیارى از سرزمینهاى دور و نزدیک چاقوهاى ظریف و با دوام زنجان معروف است. فرش، گلیم و جاجیم زنجان از معروفیت خاصى برخوردارند. 

چارق دوزى یکى دیگر از هنرهاى دستى است که دستهاى ظریف هنرمندان زنجانى در تولیدشان مهارت ویژه اى دارند این چارقها مشخصا زنانه بوده و استفاده از آن جنبه تشریفاتى و تفننى دارد.و مناسبترین سوغات شهر محسوب میشود.

استان سیستان و بلوچستان

از جمله مهم ترین صنایع دستى این استان مى توان به حصیر بافب، سوزن دوزى و خامه دوزى و سفالگرى اشاره کرد. 

حصیر بافى:  با توجه به نى زارهاى اطراف دریاچه هامون7 ساخت انواع محصولات حصیرى از نوعى نى که در محل به نام \"لوخ\" معروف است در این مناطق رونق فراوانى دارد. همچنین در مناطق مرکزى و جنوب شرقى استان نیز از برگهاى نوعى نخل بنام محلى \"داز\" انواع محصولات حصیرى بافته مى شود. 

سوزن دوزى و خامه دوزى:  یکى از صنایع بسیار معروف این استان سوزن دوزى است که خاص زنان بلوچ است. محصولات سوزن دوزى تنوع بسیار دارد و از لباس و رومیزى تا وسایل تزئینى را در بر مى گیرد. خامه دوزى نیز شبیه سوزن دوزى است که در بافت محصولات از آیینه هاى ریزى براى تزیین استفاده مى شود. رومیزى ، کلاه، جلیقه و پیش سینه از جمله مهم ترین چیزهایى است که بر روى آنها خامه دوزى مى شود. 

سفال کلپورگان: در روستاى کلپورگان شهرستان سراوان سفالگرى سابقه شش تا هفت هزار ساله دارد. از ویژگى هاى خاص سفال گلپورگان آن است که اولا تنها زنان به سفالگرى اشتغال دارند. در ساخت ظروف و اشیاء سفالى از چرخ سفالگرى استفاده نمى شود و شکل دهى با دست است.

شیراز

ریسندگی، فلزکاری ،خاتم کاری، قالی بافی ،حصیربافی , منبت کاری کنده کاری ظروف سفالی گیوه دوزی نمد مالی خراطی چرم سازی ،سنگ تراشی و شیشه گری مهمترین محصول صادراتی و سوغاتی , خرما ، انجیر , آبلیمو ،مسقطی قالی گلیم گبه انواع ترش جات عرقیات سفید آب , کیسه حمام، حنا، لارستان ،انجیر و زعفران استهبان انارمهارلو مسقطی لارستان سفیدآب صنایع دستی و گیوه استهبان خرمای جهرم و آبلیموی جهرم.

استان بوشهر

در حال حاضر شاخص ترین محصول صنایع دستى استان بوشهر گبه و گلیم صادراتى است که در مناطق وسیعى از شهرستانهاى استان رواج دارد. مهمترین مراکز گبه بافى در استان بوشهر عبارتند از:  روستاهاى شول، کمالى، بهمنیارى، محمدصالحى، عباسى، فخرآورى، کلر و چهار روستایى از توابع شهرستان گناوه. پس از آن باید از عباى شترى بوشهر نام برد که در نوع خود منحصر به فرد میباشد و امروزه به مقدار بسیار محدودى تولید میگردد. گرگوربافى،  حصیربافى، سفال و سرامیک از دیگر صنایع دستى استان بوشهر هستند.  محصولات دریایى(ماهى و میگو) و شیره خرما و ارده از سوغاتى این استان هستند.