حضانت فرزند و قوانین حقوقی آن

مادران عموماً عواطف و دلبستگی شدیدی به فرزند دارند و به خصوص اگر فرزند خردسال باشد، این وابستگی بین مادر و فرزند بیشتر می‌شود. در مواقعی هم که کشمکش‌های خانوادگی زندگی زناشویی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و زندگی مشترک به بن‌بست می‌رسد، زنان به خاطر فرزندان‌شان تحمل می‌کنند و حرفی از جدایی نمی‌زنند به خصوص اگر بدانند که سرپرستی فرزند به پدر او واگذار می‌شود. زیرا در صورتی که کار به جدایی بکشد، مادران برای گرفتن حضانت فرزندان به خصوص فرزند پسر با مشکلات فراوانی مواجه هستند.

حضانت در لغت به معنای پروردن و در اصطلاح به معنای تربیت و پرورش طفل است و در این مورد، ماده‌ی 1169 قانون مدنی ذکر می‌کند که اگر زوجین زندگی مشترکی ندارند، سرپرستی فرزند پسر تا 2 سالگی و دختر تا 7 سالگی با مادر است و بعد از آن پدر می‌تواند فرزند را از مادر تحویل بگیرد. اما با اصلاحی که در این ماده توسط مجلس شورای اسلامی صورت گرفت که آن هم به دلیل تلاش خانم‌های نماینده بود، حضانت فرزندان چه دختر و چه پسر تا 7 سالگی باید به مادر واگذار شود. اما اگر دختر به سن 9 سالگی و پسر به سن 15 سالگی برسد از حضانت خارج می‌شوند و خودشان می‌توانند تصمیم بگیرند که نزد کدام یک از والدین یا شخصی دیگری از بستگان زندگی کنند.

در همین راستا در سال 1376 و در ماده‌ی 1173 قانون مدنی اصلاحیه‌ای در این مورد صورت گرفت که بیان می‌کرد اگر مادر بتواند عدم صلاحیت پدر را از نظر اعتیاد، قمار، فساد اخلاقی، بیماری، سوءرفتار و... به دادگاه ثابت نماید، می‌تواند حضانت فرزند را از شوهرش بگیرد. اما در بیشتر مواقع زن برای این‌که بتواند حضانت فرزند خود را از مرد بگیرد، مجبور بود تمام حقوق قانونی خود را ببخشد تا بتواند حق حضانت فرزند را به عهده بگیرد که این امر نیز ظلم در حق مادران و حربه‌ی بزرگ در دست مردان بود تا بتوانند زن را تسلیم خواسته‌ی خود نمایند. اما اگر مادر مبتلا به جنون شود یا دوباره ازدواج کند، پدر می‌تواند حضانت فرزند را از او پس بگیرد. به همین دلیل هم بیشتر زنانی که تاکنون با هزار شیوه و ترفند توانسته‌اند حضانت فرزند را از دادگاه بگیرند، به دلیل ترس جدایی از فرزند حتی به ازدواج مجدد فکر نمی‌کنند چون می دانند که ازدواج مجدد آن‌ها به معنای تحویل فرزند به پدرش است.

علاوه بر موارد مذکور، با توجه به ماده‌ی 1198 قانون مدنی در صورت  سپرده شدن حضانت فرزند به مادر، پدر نباید از مسؤولیت شانه خالی کند و باید نفقه‌ی اولاد را بپردازد. درصورت  نبود پدر یا نداشتن استطاعت مالی او، پدربزرگ و اجداد پدری طفل باید نفقه‌ی او را به زن پرداخت نمایند. اگر پدر از پرداخت نفقه‌ی اولاد امتناع کند، به موجب ماده‌ی 642 قانون مجازات اسلامی به سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌شود. نفقه‌ی طفل شامل مسکن، پوشاک، خوراک و سایر هزینه‌های ضروری مثل درمان و تحصیل می‌شود که باید پدر آن را متقبل گردد.

منبع:آستان مهر