آموزش مذهبی به نوجوانان

در آموزش دینی به نوجوان باید این مسأله مورد توجه قرار گیرد که می خواهیم او را برای داشتن چه نوع تحلیل و تفسیری از زندگی آماده کنیم؟ از این رو باید هدفها مشخص و با یکدیگر هماهنگ و قابل اجرا باشند.

جهت یابی نیاز مذهبی نوجوان از طریق شیوه های رفتاری و گفتاری پدر و مادر صورت می گیرد و او در بسیاری از حرکات و رفتارهای فردی و اجتماعی خود از والدین تقلید می کند. از این رو پدر و مادر باید بدانند که اگر فرزندشان مذهبی باشد تا حدود زیادی، کنترلها و مراقبتهای آنها کاهش خواهد یافت.

شکل لباس پوشیدن و آرایشهای غیر معقول مادر در حضور فرزندان از بزرگترین آفات تربیتی نوجوان است زیرا آنها از زمانی که به بلوغ می رسند در همه زمینه ها از جمله مسایل مورد اشاره کنجکاو می شوند و به دنبال آگاهی از اسرار آن می روند، که اگر این کنجکاوی به واسطه رفتارهای پدر و مادر دامن زده شود و از حد طبیعی خود بیرون رود موجب انحراف نوجوان خواهد شد.

برای پای بندی منظم و جهت دار در اعمال و رفتار نوجوان باید در انتخاب شیوه های آموزشی والدین دقت شود. در بیان توحید و آثار آن، معاد و قیامت و لزوم پای بندی به آن و اجرای مقررات اجتماعی و بیان ثواب و گناه، بهشت و جهنم از قالبهای مورد قبول نوجوان و حتی صحنه های ساختگی فکر خود پدر و مادر استفاده کرد. به طور مثال در تبیین ثواب و پاداش اخروی و اینکه «مَن جاءَ بِالحَسَنَة فَلَهُ عَشْرُ أَمثالها»(3). هر کس عملی خوب انجام دهد ده برابر پاداش خواهد یافت، به نوجوان ده تومان داده و غیر مستقیم او را تشویق کنیم تا آن را به فقیر داده یا در راه خیر صرف کند و سپس به او صد تومان داده و معنای آیه فوق را برای او جا بیاندازیم. در کمک به مستمندان و قناعت به آنچه که خدا روزی بندگانش کرده است خود پدر و مادر پیشقدم باشند. در نماز اول وقت خواندن و ارتباطات معنوی و توجه به سالمندان و اطرافیان الگو باشند و آنها را یاری کنند.

پیامبر اکرم(ص) با مشاهده عده ای کودک فرمود:

وَیلٌ لأطفالِ آخِرِ الزَّمان مِنْ آبائِهِم، فَقیلَ: یا رَسُولَ اللّه ! مِنْ آبائِهِمُ المشرکین؟ فَقالَ: لا، مِنْ آبائِهِمُ الْمُؤْمنین، لا یُعَلِّمُونَهُمْ شَیْئا مِنَ الْفَرائِضِ، وَ اِذا تَعَلَّمُوا اَوْلادُهم مَنَعُوهُم وَ رَضُوا عَنْهُم بِعَرَضٍ یَسیرٍ مِنَ الدّنیا فَاَنَا مَنْهُم بَرئُ وَ هُمْ مِنّی بُرَآءِ.(4)

وای بر فرزندان آخرالزمان، به خاطر پدرانشان. عرض شد: ای رسول خدا! از پدران مشرک آنها؟ فرمود: نه، بلکه از پدران مسلمانشان که هیچ چیز از فرائض مذهبی را به آنان نمی آموزند، و اگر خود فرزندان پاره ای از مسایل دینی را فرا گیرند آنها را از این کار باز می دارند و تنها به این قانع هستند که فرزندانشان متاع ناچیزی از دنیا بدست آورند، من از این قبیل پدران بیزارم و آنان نیز از من بیزارند.

پاورقی:

1ـ گامی در مسیر تربیت اسلامی، رجبعلی مظلومی، ص80.

2ـ روانشناسی رشد، جمعی از مؤلفان، ج1،