تاریخ ایران- سلسله سلجوقیان

شاهان و شاهزادگان، دستنشانده و دست آموز امیران و اتابک خواندگان خویش شدند و عزل و نصب وزیران به دستامرا و اتابکان افتاد. با انحطاط سازمان وزارت، سلطنت نیز دچارانحطاطشد و اتابکان  هم، که به خاطر سلطنت، خود را از فواید تدبیر و ارشاد اهل دیوان محروم ساختند، بههمین اختلال دچار گشتند و در هجوممغولبه بادی فرو پاشیدند.
معهذا درمدتی که سلطنت سلاجقه به حمایت دستگاه وزارت و سازمان دیوان، مجال توسعه یافت،دوران فرمانروایی سلجوقیان، دوران شکل گیری سنتهای اداری، و عصر ترقی و توسعه صنایعو معارف شد. مساعی خواجه نظام الملک وزیر و علاقه ملکشاه و سلطان سنجر در این توفیقتأثیر غیر قابل انکار داشت.
الگوهای گذشته و میراث دیوانی که از عهدتأسیس و در عهد غزنویان توسعه‏ای یافته بود، در دوره سلجوقیان به شکل نهایی و کاملخویش نزدیک شد. گرچه، ضعف و فتور در این نظام با مرگ خواجه و تمایل بهقدرت مطلقهو، در اندک زمانی، کل جامعه رادچار اختلال نمود که حمله یمغولانو فتح ایران نیز، یکی از نتایج شوماین فروپاشی دیوانی و سلطه سلطنت بود.