طغرل، تلاش برای تأسیس امپراطوری
چهارشنبه 8 شهریور 1391 11:34 AM
طغرل مانند هر شاه دیگری که بنیاد گذار سلسله ای در ایران بوده، سالهای متمادی از عمرش را به جنگ پرداخت.زمانی که خوارزم و خراسان زیر سلطه سلجوقیان درآمد، آنها به سوی منطقه جبال حرکت کردند.پیش از آن، سرزمین خراسان میان چهره های برجسته این خاندان تقسیم شد .چغری در مرو، موسی یبغو در بست و هرات و سیستان و قاورد پسر بزرگ چغری به ولایت طبس و نواحی کرمان گماشته شدند.ابراهیم ینال، برادر مادری طغرل به ری و سپس همدان رفت.
طغرل به سال 433 گرگان و طبرستان را به تصرف خود در آورد.پیش از آن، ابراهیم ینال، ری و همدان را مورد تهاجم قرار داده و سپاهیانش، در همدان ترکتازی فراوانی کرده بودند.زمانی که وی به ری بازگشت، طغرل بدانجا وارد شد و شهر را در اختیار خود گرفت.او بقایای اموال آل بویه و کاخ های آنها را تصرف کرد.سپس به سوی قزوین رفت.مردم این شهر با پرداخت هشتاد هزار دینار شهر را از تهاجم ترکان نجات دادند.
طغرل به ری بازگشت و مصمم شد تا اصفهان را از تصرف فرامرز فرزند علاء الدوله کاکویه به درآورد.ابتدا مهاجمانی را فرستاد که اطراف شهر را غارت کردند.زمانی که فرامرز شنید طغرل قصد اصفهان دارد، پیشاپیش، کسی را برای مصالحه فرستاد.این مصالحه با پذیرفتن پرداخت مبلغی پول به طور سالانه انجام گرفت.پس از آن طغرل به همدان تاخت و گرشاسپ پسر علاء الدوله را اسیر کرده شهر را به دست ناصر علوی از خاندان علویان همدان داد.حمله بعدی طغرل، در اعزام سپاه به کرمان بود.آن زمان کرمان زیر سلطه آل بویه قرار داشت.ترکان در جنگ شکست خورده بازگشتند.
در سال 437 ترکان به فرماندهی ابراهیم ینال باز به همدان و دینور و کرمانشاه حمله کردند و تمامی این مناطق را در تسلط خود در آوردند که اندکی بعد باز از دست دادند.در اینجا بود که برای نخستین بار نیروهای بویهی بغداد با نیروهای ترک مواجه شدند.سال بعد، طغرل اصفهان را محاصره کرد.فرامرز که پیمان شکنی کرده بود، بار دیگر حاضر شد به نام طغرل خطبه خوانده و مالی به وی بپردازد.
در سال 439 طغرل با ابو کالیجار امیر بویهی خوزستان و فارس مصالحه ای کرد و طبق آن قرار شد ابراهیم ینال، در همان محدوده جبال مانده و جلوتر نرود.روشن بود که این مصالحه، حتی با ازدواج پسر ابو کالیجار با یکی از شاهدخت های سجلوقی، راه به جایی نمی برد.حمله ابراهیم ینال بر نواحی عراق، قتل و غارتی را به همراه داشت.پس از آن ابراهیم ینال، به همراه سپاهی تازه نفس که از ماوراء النهر آمده بود، به رومیان تاخت و پیروزی هایی در آن نواحی به دست آورد.این اقدام، در ادامه حرکت هایی که ترکان به عنوان جهاد با کفار داشتند، انجام گرفت.
ترکتازی های ابراهیم ینال و عدم تسلیم همدان به برادر مادریش طغرل، سبب اختلاف میان آنها شد.در جنگی که میان آنان در گرفت، ینال شکست خورد و پس از تسلیم شدن، مورد عفو طغرل قرار گرفت.
طغرل در سال 442 بار دیگر مجبور شد به اصفهان بتازد، زیرا فرامرز برای چندمین بار تعهدات خود را با وی زیر پا نهاده بود.یک سال تمام شهر در محصاره بود تا آن که تسلیم شد.این بار طغرل برای نگهداری شهر، مجبور شد تا مرکز امارت خود را از ری به اصفهان انتقال دهد .
این زمان قدرت طغرل تثبیت شده بود.خلیفه عباسی طبق معمول خلعت و حکم فرستاد و در عوض، طغرل، ده هزار دینار همراه با هدایای نفیس دیگری برای خلیفه و درباریان او فرستاد.
ترکان تا سال 443، افزون بر خراسان، منطقه جبال، شامل ری، همدان و اصفهان را در تصرف داشتند.در سال 444 به سوی فارس لشکر کشی کردند.ابتدا پیروزی هایی به دست آوردند.اما در نهایت در نزدیکی شیراز شکست خورده بازگشتند.از سوی دیگر، شماری از سپاهیان طغرل، عازم عراق شده، برخی از مناطق آن را غارت کردند و مردم بغداد را به وحشت انداختند.آنچه در پیروزی های ترکان اهمیت داشت، جدای از شهامت سپاه تازه نفس بدوی ترکان که سراسیمه به سوی غنائم می تاختند، اختلافات امرای محلی حاکم در ایران بود.تقریبا در همه بخش ها، افراد سرخورده از بویهیان و دیگران به طغرل می پیوستند و راهنمایان مناسبی برای پیروزی های بعدی وی بودند.طغرل نیز در برخورد با آنها راه اعتدال را پیشه کرده با خوش رویی از آنان استقبال می کرد.برای نمونه، ابو علی فرزند ابو کالیجار که سال 440 درگذشت و حکومت بغداد و عراق به فرزند دیگرش الملک الرحیم رسیده بود حاکم بصره، پس از تصرف این شهر توسط الملک الرحیم، به طغرل پیوست.همین شخص با سپاهی از ترکان، بار دیگر به بصره حمله کرد.بدین وسیله راه خوزستان را برای آنان گشود.
برای طغرل، هنوز زمان حمله به بغداد فرا نرسیده بود.طغرل در اندیشه تصرف فارس و آذربایجان بود.در سال 445 فولاد ستون برادر الملک الرحیم به نام طغرل خطبه خواند.در سال 447 باز شهر به دست الملک الرحیم افتاد.دولت بویهیان در فارس تا سال 454 به درازا کشید.
طغرل در سال 447 به شمال عراق لشکر کشید و چندی به جنگ با رومیان رفت.در راه برخی از امیران محلی را نیز ساقط کرد و آن دیار را در اختیار ترکمانان سلجوقی گذشت.این زمان سپاه ترکان اندک اندک به عراق نزدیک تر می شد.
