فرود بر‌مريخ در گذر زمان
جمعه 27 مرداد 1391 11:58 AM
اين فضاپيما كه متعلق به اتحاد جماهير شوروي بود، 20 ثانيه پس از رسيدن به مريخ و مخابره تصاوير ابتدايي به زمين ارتباطش با زمين قطع شد. البته دليل شكست اين مأموريت هرگز معلوم نشد (يا دست‌كم اعلام عمومي نشد). شايد در همان لحظه يك توفان مريخي مريخ3 را منهدم كرده باشد، يا هنگام فرود در فرستنده‌هاي آن اشكالي ايجاد شده باشد.
به هر حال مريخ 3 آغازگر نسل مريخ‌نوردها بود و از زمان پرتاب آن تا امروز كه به كنجكاوي رسيده‌ايم، اطلاعات ما درباره سياره مريخ بسيار تغيير كرده است.
شكست بعدي متعلق به تلاش سازمان فضايي ناسا از ايالات متحده بود. مريخ‌نورد «مارس پولار لندر» هنگام گذر از اتمسفر رقيق مريخ، از كار افتاد و همه دانشمندان جواني را كه منتظر اطلاعات ارسالي آن بودند، نااميد كرد.
جورج سانتايانا، فيلسوف اسپانيايي مي‌گويد: «كساني كه اشتباهات گذشته را مطالعه نمي‌كنند، محكوم به تكرار آنند.» به همين دليل مي‌توان با نگاهي به مأموريت‌هاي قبلي مريخ و بررسي موارد خطا در آنها از اشتباهات ماموريت‌هاي جديد مانند كنجكاوي كاست. در زير تاريخچه‌اي از شرح مأموريت‌هاي مريخ آمده است.
مارس 2 (سال 1350): اين فضاپيما شامل يك مدارگرد بزرگ و يك ربات الصاقي براي فرود روي سطح مريخ بود. البته با توجه به اين كه ارسال اين فضاپيما، اولين مأموريت اتحاد جماهير شوروي سابق به قصد سفرهاي بين سياره‌اي بود، فضاپيما سنگين از كار درآمد. كپسول فرود كروي آن حدود 2/1 متر قطر داشت و وزن آن حدود نيم تن بود. البته اهداف اين مأموريت هم كمي بلندپروازانه بود: روي آن دو دوربين عكاسي و ابزارهايي براي هواسنجي نصب شده بود.
ديگر اهداف اين فضاپيما هم بررسي تركيبات جو و ويژگي‌هاي خاك مريخ بود. مراحل اوليه فرود اين مريخ‌نورد بخوبي انجام شدند، اما هنگام فرود روي خاك مريخ، چتر آن عمل نكرد و تجهيزاتش بشدت به خاك مريخ برخورد كرد و تا امروز مدارگرد‌ها نتوانسته‌اند مكان اين مريخ‌نورد را روي سطح مريخ بيابند.
مارس 3 (سال 1350): پنج روز بعد، فضاپيماي بعدي از مدارگردش جدا شد و روي سطح مريخ فرود آمد. تمامي مراحل فرود بخوبي انجام شد. مريخ‌نورد بدون اين كه تجهيزاتش آسيبي ببيند طي 90 ثانيه روي مريخ فرود آمد. مكان فرود اين مريخ‌نورد، مدار 45 درجه جنوبي و 158 درجه غربي بود.
نكته: غير از مريخ‌نورد «كنجكاوي» كه يك‌هفته‌اي از فرود تاريخي آن بر سطح مريخ مي‌گذرد تاكنون 16 فضاپيماي ديگر به مقصد فرود بر مريخ به فضا پرتاب شده، اما در اين ميان فقط شش مأموريت فضايي با موفقيت بر سطح اين سياره نشسته است
مريخ 3 پس از فرود كارش را شروع‌كرد و تصاويري را به مدارگردش فرستاد ، اما پس از 20 ثانيه ناگهان همه چيز متوقف شد و فقط يك تصوير غيرواضح از آن به زمين رسيد. تا به امروز هنوز دليل قطع ارتباط مريخ 3 با زمين معلوم نشده، اما به احتمال قوي يك توفان مريخي ناگهاني باعث قطع ارتباط آن با زمين شده است.
مارس 6 (سال 1353): در تابستان 1353، اتحاد جماهير شوروي دو مدارگرد و ربات‌هاي فرود متصل به آنها را به سياره سرخ فرستاد. نوروز سال بعد كپسول فرود با سرعتي بيش از 20 هزار كيلومتر بر ساعت وارد جو مريخ شد. همه چيز بخوبي پيش مي‌رفت.
مريخ‌نورد ارسال اطلاعات به مدارگرد را آغاز كرد و حدود چهار دقيقه هم به فعاليتش ادامه داد، اما ناگهان ارتباط راديويي قطع شد. تحليل‌ها نشان مي‌دهد به احتمال قوي، سيستم راكت فرود دچار مشكل شده و از كار افتاده بود.
مارس 7 (سال 1353): پس از اين كه هفت ماه بدون حادثه از مأموريت‌هاي بين سياره‌اي مي‌گذشت و مريخ 7 با سرعت سرسام‌آوري به سياره سرخ نزديك مي‌شد ناگهان به دليل اختلالات كامپيوتري، كپسول فرود آن حدود چهار ساعت زودتر از زماني كه تعيين شده بود رها شد. مكان فرود آن تقريباً 800 مايل با آنچه پيش‌بيني مي‌شد فاصله پيدا كرد و به اين ترتيب اين ماموريت هم با شكست
مواجه شد.
وايكينگ1 (سال 1355): ناسا براي اين ماموريت بودجه‌اي ميليارد دلاري در نظر گرفت. وايكينگ 1 رباتي بود با بازوهايي براي نمونه‌برداري از خاك مريخ و ابزارها و آزمايش‌هايي درباره هوا و تركيبات جو مريخ.
وايكينگ1 در ميانه تابستان سال 1355 روي مريخ فرود آمد و تا نوامبر سال 1361 به ارسال داده به زمين ادامه داد. در اين زمان دو سال از غيرفعال‌شدن مدارگرد آن مي‌گذشت. اين مأموريت موفقيتي فوق‌العاده داشت و حتي بيش از آنچه ناسا انتظار داشت از آن داده به دست آمد.
نكته جالب توجه درباره اين مريخ‌نورد اين بود كه طي مدتي هزينه‌هاي مأموريت آن از طرف بخش خصوصي پرداخت مي‌شد تا تيم عملياتي مريخ‌نورد بتواند به فعاليتش ادامه دهد.
مريم دروديان
