نگاهي کوتاه به شهرستان سقز

يكي از شهرستان‌هاي استان كردستان است كه قدمت آن به دوره‌ي مادها مي ‌رسد و از اين دوره آثاري در اطراف شهر سقز به جاي مانده است.سقز ابتدا در دشتي در جنوب شهر فعلي قرار داشت كه اكنون به كهنه سقز يا سقز كهنه معروف است. شهر فعلي ابتدا در اطراف بازار به وجود ‌آمد. قديمي‌ترين محله، همان محله بازار است كه سپس در اثر ارتباط با تبريز، سنندج و بانه دو طرف جاده ‌هاي آن آباد شد. رودخانه‌‌اي كه در كنار شهر جريان دارد و تپه ‌هايي كه شهر بر روي آن ها ساخته شده، از عوامل جهت‌دهنده بافت‌شهري هستند. صنايع دستي شهرستان سقز را نخ‌ريسي، جاجيم‌بافي،سجاده،طناب‌بافي، قالي بافي، نمد شال (نوعي پارچه) جوراب پشمي دستباف، توبره تشكيل مي‌دهد. 
کشاورزي و دام داري 
اساس اقتصاد شهرستان‌بسقز بر‌كشاورزي،باغ‌داري‌و‌دام‌پروري استوار است. از محصولات عمده كشاورزي و باغ‌داري مي‌توان گندم، جو، بنشن، نباتات‌علوفه‌اي، انگور، گردو، سيب، بادام، گيلاس، هلو، زردآلو و توت را نام برد. هم‌چنين دام‌داري و دام‌پروري نيز مانند ساير نواحي كردستان بسيار متداول بوده و شامل پرورش گوسفند، بز و گاو مي شود. پرورش طيور علاوه بر طريق سنتي، به شيوه مدرن نيز انجام مي شود که شامل پرورش مرغ جهت مصارف گوشت و تخم مرغ مي‌شود. زنبورداري از مشاغل رايج بوده و زارعين علاوه بر فعاليت هاي كشاورزي، به اين كار نيز اشتغال دارند. 
مشخصات جغرافيايي
شهرستان سقز يكي از شهرستان هاي استان كردستان از نظر جغرافيايي در 46 درجه و 16 دقيقه ي درازاي خاوري و 36 درجه و 14 دقيقه ي پهناي شمالي و در ارتفاع 1500 متري از سطح دريا واقع است. شهرستان سقز از شمال به تكاب، شاهين دژ و بوكان (آذربايجان غربي)، از خاور به ديواندره، از باختر به بانه و از جنوب به مريوان محدود مي گردد. سقز در نقاط كوهستاني واقع شده که هواي آن در زمستان بسيار سرد و در تابستان گرم مي باشد. در زمستان گاهي برف هاي سنگين مي بارد و در پاييز و بهار ريزش باران اغلب چندين روز متوالي ادامه دارد. شهر سقز مركز شهرستان در سر سه راهي سنندج ـ مياندوآب و بانه واقع شده است. راه هاي سقز عبارتند از:
ـ سقز - سنندج به درازاي 205 كيلومتر
ـ سقز -ا مياندوآب به درازاي91 كيلومتر
ـ سقز – بانه به درازاي 65 كيلومتر
ـ سقز - تبريز از طريق مياندوآب به درازاي 260 کيلومتر
ـ سقز به اروميه از طريق مهاباد به درازاي 272 كيلومتر و از طريق بانه و سردشت به درازاي 263 كيلومتر
ـ راه سقز به مرز ايران و عراق در مسيري مستقيم به درازاي 70 كيلومتر 
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
در نخستين اتحاد ماد، شهر سقز با نام ‹‹ايزيرتا›› پايتخت مادها بود. فرماندهان ماد در اطراف شهر استحكامات ‹‹زيويه›› و ‹‹قپلانتوي›› كنوني (آدامائيت) را براي خود بنا کردند. در اين زمان سارگن دوم - پادشاه آشور - به سرزمين ماد تاخته و آن ها را شكست داد و «ايزيرتا»، «زيويه» و «آدامائيت» را ويران ساخت. پس از آن سكاها (سكه) به تجديد بناي اين شهر پرداخته و سقز را به نام «اسكيت» (ساكز، سكز) به عنوان پايتخت خود انتخاب كردند. شهر سقز سابقا در دشتي در جنوب باختري شهر فعلي قرار داشت، كه اكنون به «كهنه سقز» يا «سقز كهنه» معروف است. شهر فعلي ابتدا در اطراف بازار به وجود آمد از اين رو قديمي ترين محله شهر، محله بازار است كه بعدها در اثر ارتباط تبريز، سنندج و بانه طرفين جاده هاي آن آباد شد. در حال حاضر، موقعيت طبيعي و نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و گذر رودخانه از كنار آن، اين شهر را به يكي از زيباترين شهرهاي استان كردستان تبديل كرده است.