مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

خشکسالي به عنوان يک پديده طبيعي خزنده است که با کمبود رطوبت نسبت به شرايط نرمال به کندي آغاز و به آرامي گسترش مي يابد. اين پديده به شدت بر همه جوانب فعاليت هاي بشري تاثير گذاشته، در حالي که نه تعريف جامع و کاملي براي آن ارايه شده است، و نه شاخص مناسب و عمومي براي پايش آن مورد استفاده قرار گرفته است. لذا براي تدوين مدل مناسبي جهت ارزيابي و تحليل خشکسالي از مدل فازي استفاده شد. بررسي کاربرد منطق فازي در پايش خشکسالي ايستگاه همديدي مشهد نشان داد که استفاده از اين منطق امکان پايش دقيق تر و مناسب تر خشکسالي را بدست مي دهد. براي پايش خشکسالي با ترکيب دو تابع عضويت فازي مربوط به شاخص بارندگي استاندارد شده (SPI) و يک شاخص فرضي تبخير و تعرق استاندارد شده (SEI)، شاخص جديدي با نام شاخص تبخير و تعرق و بارندگي استاندارد شده (SEPI) ارايه شده است. در مدل فازي انتخابي نهايي نيز 81 قانون استفاده شد که در هر مرحله اجرا حداقل 2 و حداکثر 4 قانون فعال مي شود. نتايج حاصل از مدل نشان داد که شاخص SEPI ، کليه مزاياي شاخص SPI از جمله امکان محاسبه در مقياس هاي زماني متفاوت را دارد. به علاوه تاثير پارامتر درجه حرارت بر وقوع خشکسالي ها نيز در ان لحاظ شده است. بررسي نتايج حاصل از پايش خشکسالي با شاخص هاي SEPI با SPI، همبستگي بيش از 90 درصد را بين مقادير اين دو شاخص براي کليه مقياس هاي زماني نشان داد. پايش خشکسالي ايستگاه همديدي مشهد با شاخص SEPI نشان مي دهد که در مقياس هاي زماني 1 تا 3 ماهه، فراواني وقوع خشکسالي زياد و تداوم اين پديده کوتاه است، اما با افزايش مقياس زماني از فراواني وقوع خشکسالي کاسته شده ولي تداوم خشکسالي ها افزايش يافته است. نتايج پايش با شاخص SEPI همچنين نشان مي دهد که وقوع خشکسالي هاي با تداوم و شدت بالا در کليه مقياس هاي زماني در سال هاي 2000 و 2001 ميلادي اتفاق افتاده، البته طولاني ترين خشکسالي با بيش از 3 سال تداوم در کليه مقياس هاي زماني نيز در بازه سال هاي 1995 تا 1998 رخ داده است.

 نسخه قابل چاپ