مقالات مطالعات و پژوهش هاي شهري منطقه اي

پيامدهاي منفي ناشي از استفاده گسترده از وسايل نقليه موتوري، منجر به شکل گيري بحث هاي زيادي در ميان طرفداران توسعه پايدار، در رابطه با راههاي کاهش استفاده از اتومبيل شخصي گرديده است. گفته مي شود يكي از دلايل استفاده بي رويه از اتومبيل، الگوي مرسوم توسعه شهري است. توسعه پراكنده، افقي و كم تراكم شهرها، به فاصله گرفتن كانون هاي فعاليتي از يكديگر منجر شده و در نتيجه، زمينه ساز استفاده بيشتر از اتومبيل شخصي در غياب سيستم حمل و نقل عمومي كارآمد است. مقاله حاضر، به بيان يافته هاي يك تحقيق تجربي مي پردازد كه در آن، نقش عوامل موثر بر وابستگي به اتومبيل بررسي شده است. در اين تحقيق، سه ناحيه مسكوني از محدوده منطقه يك شهرداري شيراز به گونه اي انتخاب شده اند كه از نظر وي‍ژگي هاي اجتماعي - اقتصادي مشابه بوده، ولي از نظر شاخص تراكم شهري در سه سطح مختلف قرار دارند. مالكيت اتومبيل و ميزان استفاده از آن به عنوان شاخص هايي براي بيان وابستگي به اتومبيل انتخاب شده اند. عوامل مورد بررسي، شامل ويژگيهاي شكل شهر در قالب تراكم شهري و خصوصيات اجتماعي - اقتصادي خانوارهاي ساكن در اين سه ناحيه شهري شيراز هستند. اطلاعات و داده هاي اوليه از طريق تكميل پرسشنامه سرپرست خانوار (به تعداد 356 مورد) و نيز بهره گيري از نقشه GIS شهر شيراز جمع آوري گرديده است. توصيف و بررسي رابطه بين تعداد اتومبيل در خانوار و ميزان استفاده از آن با شاخص هاي تراكم شهري و ويژگيهاي اجتماعي - اقتصادي خانوار با استفاده از تجزيه و تحليل هاي آماري (تحليل واريانس و تحليل همبستگي) انجام شده است. يافته هاي تحقيق، بيانگر اين امر است که خصوصيات اجتماعي - اقتصادي خانوار (درآمد، اندازه خانوار، تعداد شاغلان در خانوار، شغل و تحصيلات سرپرست خانوار و وضعيت ملکي مسکن) در وابستگي به اتومبيل تاثير گذار هستند. افزايش تراکم شهري، نه تنها در کاهش استفاده از اتومبيل موثر نبوده، بلکه در نواحي با سطوح بالاي تراکم ساختماني، تعداد سفرهاي روزانه با اتومبيل نيز افزايش يافته است. نتيجه اين تحقيق، به طور كلي بيانگر تفاوت شرايط شهرهاي ما با شهرهاي غربي از نظر عوامل موثر بر وابستگي به اتومبيل است.

 نسخه قابل چاپ