مقالات مطالعات و پژوهش هاي شهري منطقه اي

موضوع مورد بحث اين مقاله «سازمانيابي فضايي سکونتگاههاي شهري ايران در عصر اطلاعات» است که امروزه بر اساس نظريه «شبکه شهرها»، بررسي مي گردد. فرض براين است که شبکه شهرها وقتي شکل مي گيرد که دو يا چند شهر که قبلا مستقل از همديگر بوده اند، به تدريج به مشارکت با يکديگر تمايل يافته، همکاري مي کنند. اين مشارکت توسط کريدورهاي حمل و نقل و زيرساخت ارتباط سريع و پايدار پشتيباني مي شود. مقاله حاضر، الگوهاي فضايي جريانهاي مالي بين شهري را با کاربرد داده هاي حواله هاي بانکي (بانک ملي ايران) در طول يک سال (از تاريخ 1/6/1384 تا 31/6/1385) بررسي کرده است، تا از اين طريق برخي انواع روابط شبکه اي را در ميان شهرها بالاي صد هزار نفر ايران تعيين کند. در اين تحقيق، روش آماري "تحليل مولفه هاي اصلي" براي تعيين عوامل مهم مراکز جذب حواله ها، به کار رفته است. نتايج بررسي حاکي از آن است که تعداد کمي از مراکز شهري، يعني هشت شهر تهران، مشهد، اهواز، اصفهان، اروميه، کرمان، تبريز و زاهدان (در مجموع با 73.3 در صد واريانس تبييني) به ترتيب بيشترين واريانس را تبيين مي کنند. روش "تحليل جريانهاي غالب" و "مدلهاي تعامل فضايي" براي بررسي و نشان دادن سلطه همه جانبه تهران بر شهرهاي ايران به کار برده شده است. يافته هاي مقاله نشان مي دهد، از يک جهت اکثر شهرها تابع کانون شهري ملي (تهران) هستند و از جهت ديگر و پس از آن، تابع مراکز منطقه اي خود هستند. همچنين يافته هاي اين پژوهش، حاکي از آن است که "فرضيه هاي روابط شبکه اي" براي تعيين الگوي فضايي سکونتگاههاي شهري در ايران، به علت حاکميت نخست شهري شديد و طولاني مدت، چارچوب مناسبي نيست. اين مطالعه همچنين چندخوشه از مراکزمهم با جريانهاي حواله هاي بانکي معني دار را در ميان شهرهاي مناطق کلانشهرهاي مشهد، اصفهان، اهواز و استانهاي مازندران و آذربايجان غربي نشان مي دهد، لکن براي مشاهده روابط شبکه اي درون خوشه هاي شهري مذکور، بايد بررسي هاي بيشتري صورت گيرد.

 نسخه قابل چاپ