پاسخ به:بانک مقالات تاریخ
چهارشنبه 6 اردیبهشت 1391 4:59 PM
2 : تاريخ علم بهار و تابستان 1385; -(5):13-36. |
توصيف مقدماتي نظريه هاي صبح كاذب در نجوم دوره اسلامي |
گياهي يزدي حميدرضا* |
* گروه تاريخ علم، بنياد دايره المعارف اسلامي، تهران |
در نجوم دوره اسلامي، بين الطلوعين نجومي را «صبح صادق» مي ناميدند. در احكام اسلامي، رويت اين پديده، شاخص شروع وقت نماز صبح است. همچنين گزارش هايي درباره رويت پذير بودن هاله اي كم نور به شكلي كشيده پيش از صبح صادق، كه «صبح كاذب» ناميده مي شد، [از دوره اسلامي] بر جاي مانده است. اخترشناسي جديد علت صبح كاذب را بازتاب نورخورشيد از ذرات غبار بين سياره اي مي داند و آن را نور منطقه البروجي مي نامد؛ زيرا در راستاي دايره البروج امتداد مي يابد. بيشتر منجمان دوره اسلامي منشا اين پديده را همانند صبح صادق، بازتاب نور خورشيد در جو زمين پنداشته اند. البته برخي از آنان، بنا بر شواهد به دست آمده از رصدهايشان دريافته بودند كه منشا صبح كاذب نمي تواند پراكندگي نور خورشيد در جو زمين باشد؛ اما نتوانسته بودند نظريه علمي جديدي را براي تبيين منشا واقعي آن جايگزين نظريه هاي موجود كنند. در اين توصيف مقدماتي، نظريه هاي گوناگون درباره منشا و ويژگي هاي ظاهري صبح كاذب، از بين متون چاپ شده و چاپ نشده نجوم دوره اسلامي، انتخاب و عرضه شده است. |
كليد واژه: صبح كاذب، صبح صادق، نور منطقه البروجي، بين الطلوعين نجومي |
نسخه قابل چاپ |