بانک مقالات جغرافیا

مخروط آتشفشاني تفتان در جنوب شرق ايران و در شمال غرب شهر خاش واقع شده است. با توجه به اين که هم اکنون از قله اين آتشفشان بخار آب و گازهاي گوگردي خارج مي شود، ولي وجود دره هاي عميق و شکل نامنظم شبکه آبراهه ها در دامنه هاي اين مخروط، نشانگر عملکرد درازمدت فرسايش و تکامل شبکه زهکشي در اين مخروط مي باشد. هدف اين تحقيق، بررسي تاثير مورفومتري و ليتولوژي در تکامل و الگوي زهکشي در دامنه هاي اين مخروط آتشفشاني بوده است. براي دستيابي به اين هدف، متغيرهاي موثر از جمله، سنگ شناسي، شيب و جهت دامنه در محيط نرم افزاريILWIS  به عنوان ابزار اصلي تحقيق مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج نشان مي دهد که به جز نواحي مخروط افکنه اي و پادگان هاي، نسبت تراکم زهکشي از سازندهاي قديم به جديد کاهش و از شيب هاي زياد به کم افزايش مي يابد. تراکم زهکشي در دامنه هاي با جهات شرق و جنوب شرق، بيشتر از ديگر جهات است. هر چند الگوي زهکشي کلي در تمامي مخروط هاي آتشفشاني به صورت واگراست و تفتان نيز از اين قاعده مستثني نيست ولي مقايسه مستقل هر شبکه در پهلوهاي اين مخروط نشانگر آن است که در گدازه هاي جديدتر الگوي موازي و در نمونه هاي قديمي تر الگوي شبکه درختي حاکم است. با اين وجود بي نظمي هايي نيز ديده مي شود. مقايسه مخروط افکنه هاي جديد و قديمي که در نتيجه فرسايش مخروط آتشفشاني در دامنه هاي آن تشکيل شده است در تصاوير ماهواره اي، تفاوت زيادي را در الگوي زهکشي نشان مي دهند. به طور کلي بررسي شبکه زهکشي در مخروط آتشفشاني تفتان نشان مي دهد که با وجود صحت کلي نظريه محققيني مانند پارکر در زمينه ارتباط تراکم و الگوي زهکشي با گذشت زمان و شيب در اين مخروط، پيچيدگي هايي در خصوصيات آبراهه ها به ويژه الگوي زهکشي آن ديده مي شود. اين موضوع تا حدودي به پيچيدگي ذاتي زمان تشکيل مخروط آتشفشاني و درهم ريختگي ليتولوژيکي آن مربوط مي شود.

 نسخه قابل چاپ