بانک مقالات جغرافیا

مطالعات مستند لس، قدمت 185 ساله دارد. بادرفتي بودن و غالب بودن جزء سيلت، دو ويژگي اصلي رسوبات لسي است. لئونارد در سال 1824 اين رسوبات را شناسايي و واژه لس را براي آنها ارايه کرد. لايل در سال 1833 با گزارش هاي خود، توجه جهاني را به اين رسوبات جلب کرد. تعيين ماهيت (بادرفتي، آبرفتي يا تشکيل درجا) و تعيين و تبيين فرآيند هاي توليد سيلت، دو موضوع مهم پژوهش ها در اين دوره بوده اند. برگ (1916) به شدت طرفدار تشکيل درجاي لس بود، ولي ريکتوفن، خيلي پيش تر از او، در سال 1882، ماهيت بادرفتي رسوبات لسي را اثبات کرده بود. تاتکوفسکي در سال 1899، بر اساس رابطه نزديک پهنه هاي بزرگ لسي با نواحي يخچالي، نقش يخچال ها را در توليد سيلت مطرح کرد و حتي تا دهه اخير، برخي پژوهشگران مانند اسمالي با آن موافق بوده و سايش يخچالي را تنها عامل داراي انرژي کافي براي توليد سيلت کوارتزي مي دانستند. ابرشو در ابتداي قرن بيستم (1911)، لس را به دو دسته لس سرد و لس داغ يا بياباني، تقسيم و به عواملي غير از سايش يخچالي براي توليد سيلت اشاره کرد. در حال حاضر بر اساس منشا سيلت، رسوبات لسي به چهار دسته لس يخچالي يا حاشيه يخچالي، لس بياباني يا حاشيه بياباني، لس کوهستاني يا حاشيه کوهستاني و لس غير تيپيک تقسيم شده اند. جنبه ديگر مطالعات لسي بر اساس مشاهده هاي اوليه هارد کاستل در سال 1890 بود که تشکيل لس را به تغييرات اقليمي ربط داد. نتيجه مطالعات فراوان تا به امروز، نشان داده است که رسوب لس و تشکيل خاک، به ترتيب در دوره هاي سرد يخچالي و گرم بين يخچالي انجام شده است. در ايران پهنه هاي گسترده لس در شمال کشور وجود دارد. در دهه اخير، مطالعات گسترده اي درباره جنبه هاي مختلف رسوبات لسي در قسمت هاي مختلف ايران انجام شده است، با اين حال، هنوز نياز به بررسي هاي بيشتر احساس مي شود. در اين نوشتار، پژوهش هايي که در دنيا درباره لس ها انجام شده مورد بررسي قرار گرفته و تاريخچه مطالعات لس در ايران تشريح مي گردد.

 نسخه قابل چاپ