بانک مقالات جغرافیا

ژانويه سال هاي 1964 و 2008، سردترين روزها را در طول تاريخ ثبت داده هاي هواشناسي در كشور داشته اند. براي تبيين ويژگي هاي آماري و همديدي اين دو ماه، دماي حداقل همه ايستگاه هاي كشور از سايت سازمان هواشناسي كشور، براي ژانويه 1964 و 2008 استخراج شد. بررسي نوسان دما در دوره (1964-2005)، نشان داد كه بيشينه ناهنجاري منفي دما در طي دوره 50 ساله، در روزهاي ژانويه اين دو سال رخ داده است. با بررسي نمره استاندارد، تعدادي از روزهاي بسيار سرد براي مطالعه علت همديدي سرما انتخاب شدند. براي بررسي سامانه هاي همديدي موثر در سرماهاي مذكور، نقشه هاي ميانگين فشار سطح دريا و سطح 500 هكتوپاسكال از سايت NCEP/NCAR دريافت و بررسي شدند. با وارسي نقشه ها، مشخص شد كه سامانه غالب در اين دو ماه، پديده بلاكينگ بوده است. اين پديده، شرايط همديد مناسبي را براي فرارفت هواي سرد بر روي كشور فراهم كرده است. از جمله پيامدهاي اين شرايط، تداوم سرماي شديد بر روي ايران و مناطق همجوار است. مقايسه دو سامانه بلاكينگي مشخص كرد كه بلاكينگ ژانويه سال 1694 از نوع امگا و بلاكينگ سال 2008 از نوع دوقطبي بوده است. شاخص شدت بلاكينگ نيز نشان از شدت بيشتر الگوي امگاي روزهاي 25-21 ژانويه سال 1964، نسبت به الگوي دوقطبي روزهاي 20-16 ژانويه سال 2008 دارد. موقعيت قرارگيري سامانه بلاكينگ نيز از مهم ترين عوامل در وقوع سرماي دو ژانويه بوده است. داده هاي دماي كمينه نيز، بيانگر شدت بيشتر الگوي امگا در طول استقرار خود در ژانويه سال 1964 است كه بيشترين افت دما را در سراسر كشور در پي داشته است.

 نسخه قابل چاپ