بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

در باب دوم اسرارالتوحيد في مقامات الشيخ ابي سعيد، نوشته محمدبن منور، در ضمن حکايتي، آمده است:

ديگر روز اين مرد را چشم بر دريا افتاد. چيزي عظيم ديد. چون نزديک آمد، کشتي عروس بود.

تاکنون در خصوص معني و مقصود از «کشتي عروس» تحقيقي انجام نگرفته و نخستين بار آقاي دکتر محمدرضا شفيعي کدکني، مصحح و شارح اسرارالتوحيد بر آن درنگ روا داشته و در تعليقات کتاب آورده است:

کشتي عروس: گويا نوع خاص و ممتاز کشتي بوده است و در فرهنگ ها بدان توجه نشده است. در تاريخ بيهقي آمده است: و اميررضي الله عنه پيوسته اينجا به نشاط و شراب مشغول مي بود و روز آدينه دو روز مانده از جمادي الاولي تا به الهم (محلي است) رفت کرانه درياي آبسکون و آنجا خيمه ها و شراعي ها زدند و شراب خوردند و ماهي گرفتند و کشتي هاي روس ديدند کز هر جاي آمد و بگذشت و ممکن نشد که دست کس بديشان رسيدي، که معلوم است که هر کشتي بکدام فرضه بدارند. (تاريخ بيهقي، 601)

نسخه بدل هايي که از کلمه «کشتي هاي روس» شادروان استاد فياض داده است. بدين گونه است: «کذا در N. k: کوشت هاي عروس. بقيه: کشتي هاي عروس.» پس به جز نسخه K بقيه نسخه ها «عروس» دارند.

در نزهه القلوب، ذيل «نيم مردان» گويد: جزيره اي است مردم بسيار در آنجا ساکن اند. کشتي ها که از اروس (نسخه بدل ها: ارس، الوس) و گيلان و مازندران مي آيند، آنجا مي آيند و از آنجا سه فرسنگ است تا استراباد و محصول بسيار از کشتي ها دارد. (نزهه القلوب، چاپ لسترنج، 160)...

 نسخه قابل چاپ