بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

با آن كه وظايف و فعاليت هاي فرهنگستان زبان وادب فارسي به يافتن معادل براي لغات و اصطلاحات خارجي محدود و منحصر نمي شود عموم مردم و بسياري از اهل علم  تنها تصوير و تصوري كه از فرهنگستان در ذهن خويش دارند معادل يابي براي الفاظ بيگانه يا، به اصطلاح رايج در فرهنگستان، واژه گزيني است. اين سرمقاله را به ترسيم دورنمايي از كم و كيف واژه گزيني در فرهنگستان اختصاص داده ايم تا دانسته شود كه فرهنگستان در راه واژه گزيني تا كجا پيش آمده و قصد دارد تا كجا پيش رود.

مقدمتا خوب است اشاره كنيم كه در باب برگرداندن لغات و اصطلاحات علمي و فني خارجي به فارسي اتفاق نظر وجود ندارد. گروهي اصولا چنين كاري را غيرلازم و كم فايده حتي ناممكن مي دانند و گروهي ديگر، بر خلاف آنان، معتقدند بايد واژه گزيني را به جد گرفت و، با يافتن و ساختن معادل هاي مناسب و دلپسند فارسي براي الفاظ بيگانه در حوزه علم و فن، زبان فارسي علمي را تجهيز و تقويت كرد. اعضاي پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي جمهوري اسلامي ايران، كه خط مشي فرهنگستان را تعيين مي کنند، به همين گروه دوم تعلق دارند و معتقدند که، هر چند انبوه متراكم لغات بيگانه كه در دهه هاي گذشته پديد آمده و بي معادل مانده و نيز سيلاب بي امان لغاتي كه هم اكنون دم به دم از راه مي رسد كار را بسيار دشوار ساخته، نبايد از پاي نشست و دست از واژه گزيني شست بلكه مي بايد دامن همت به كمر زد و، آهسته و پيوسته به شيوه اي معتدل و با حوصله و تدبير، زبان فارسي را از خطري كه بنيان آن را تهديد مي كند نجات داد؛ چنان كه آموزگار شيرين زبان ما، سعدي گفته است:.

به راه باديه رفتن به از نشستن باطل        اگر مراد نيابم به قدر وسع بكوشم

...

 نسخه قابل چاپ