بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

امثال، به عنوان بخشي از ادبيات عاميانه، ‌همانند كنايات، يكي از پر صرفه ترين وسيله ها در انتقال پيام به صورت ادبي و،‌ در عين حال، مردم پسند شمرده مي شوند زيرا از ايجاز برخوردارند، حكيمانه اند،‌ نيازي به مستندسازي ندارند،‌ و، علاوه بر همه اينها، ساده و قابل فهم اند و با نيازها و زندگي روزمره پيوند دارند. ساختار منسجم، روابط معنايي مستحكم، و گزينش الفاظ مناسب هر گونه تغيير و تحولي در عبارت امثال را خالي از وجه مي سازند. مع الوصف، مواردي را مي توان سراغ گرفت كه گذشت زمان رابطه معنايي مثل را با الفاظ آن در پس پرده ابهام پنهان و دريافت اين رابطه را دشوار مي سازد.
براي نمونه، مثلي از اين دست را در اين مقاله مطرح و بررسي مي كنيم و آن مثل مشهور سيلي نقد به از حلواي نسيه است. پيام مثل آشكار و مشخص است، اما، در آن، رابطه سيلي با حلوا در خور تامل است. واژه سيلي، در زبان كردي، بر نوعي كاچي هم اطلاق مي شود كه به سايله مشهور است و، همانند حلوا، ماده اصلي آن آرد است. ضمنا يكي از معاني كاج (=كاچ) «سيلي، تپانچه، پس گردني، كشيده» ذكر، و براي آن اين شعر عنصري
مرد را گشت گردن و سر و پشت                        سر بسر كوفته به كاج و به مشت
شاهد آورده شده است. (? فرهنگ فارسي معين، ذيل كاج [=كاچ]) ...