مقالات روشهاي پيشگيري از اتلاف منابع ملي

عمليات تثبيت شنهاي روان كه براي اولين بار در سال 1338 در ابعاد محدود در منطقه الباجي اهواز شروع گرديد به زودي در سطح گسترده تري با كاشت تاغ در منطقه سبزوار به اجرا درآمد. هم اكنون كه حدود 43 سال از اين فعاليتها مي گذرد مشكلات عديده اي تاغزارهاي اين شهرستان و برخي مناطق ديگر كشور را تهديد مي نمايد. از جمله اين مشكلات مي توان به مواردي همچون تراكم بيش از اندازه تاغ، پايين افتادن سطح آبهاي زيرزمين، خشك شدن برخي از قنوات، شيوع آفات، بيماريهاي گياهي و غيره اشاره نمود كه از سالها پيش توجه كارشناسان و محققين منابع طبيعي را به خود معطوف داشته است. از آنجاييكه عامل اصلي بروز مشكلات حاضر ريشه طويل تاغ و تراكم زياد آن مي باشد لذا چنانچه بتوان تراكم تاغ را تعديل نمود مشكلات ياد شده كمتر مي گردد.
مقاله حاضر كه بر اساس بررسي هاي انجام شده در خصوص تراكم تاغ، استفاده از تاغ به عنوان باد شكن، مسايل اقتصادي اجتماعي ساكنين حاشيه تاغزارها و فعاليتهاي كشاورزي مردم منطقه جنوب شرقي سبزوار تهيه گرديده است، انجام طرحهاي آگروفارستري را براي مبارزه با اين معضلات پيشنهاد مي نمايد. آگروفارستري طرحي است كه بر اساس نياز اكولوژيك گياهان، جهت و سرعت باد غالب، بافت خاك، سرعت آستانه فرسايش بادي و كشاورزي مردم، براي مناطق تاغزار ارايه ميگردد، تا بتوان ضمن تامين اهداف تثبيت شن، تراكم تاغ را در منطقه كنترل نموده و از اراضي بين نوارهاي باد شكن به عنوان زمين كشاورزي استفاده نمود. خاطر نشان مي گردد با توجه به نياز اندك گياه پسته به آب، بافت مناسب خاك منطقه و ذخاير منابع آبي بالادست، اجراي موفقيت آميز اين طرح به عنوان يك الگوي نوين در تاغزارهاي جنوب غربي سبزوار دور از انتظار نبوده و چه بسا در بسياري از ديگر مناطق كشور هم عملي باشد. مطالعات نشان ميدهد چنانچه اين عمليات در منطقه اي به وسعت 100 كيلومترمربع به اجرا درآيد حدود 13 كيلومترمربع آن تحت پوشش تاغ به عنوان بادشكن بوده و 87 كيلومترمربع باقيمانده را مي توان به كاشت نهال پسته اختصاص داد كه سود حاصل از پسته كاري پس از گذشت پنج سال حدود 100 ميليارد تومان مي باشد. بدين ترتيب ميتوان مشاركت مردم منطقه را نسبت به مراقبت از نوارهاي بادشكن در ازاي تحويل اراضي بين نوارهاي تاغ جهت كاشت نهال پسته فعال نموده و ضمن تعديل تراكم تاغ درمنطقه از مشاركت مردم براي حفظ  عرصه هاي منابع طبيعي سود جست.