پرسش و پاسخ های اعتقادی

ملاک خدائی بودن کوشش برای رسیدن به مقام توحید

باید توجه نمود نیت است که بعمل شکل می­دهد و آن را خدائی یا شیطانی – الهی یا نفسانی- می­کند، چنانچه در معنی نیت خالص گفته­اند، نیت خالص آن است که انسان را و قلب او را به طرف اطاعت خدا برانگیزاند و در قلبش غیر خدا نباشد.

اگر کسی برای رسیدن به مقام توحید و درجه موحدان کوشش کند و عمق ریشه نیت او از این کوشش، به ریا و خودنمائی و شهرت و کسب احترام مردم و ... برسد، این کوشش در عین اینکه در ظاهر کار خدائی است، ولی نفسانی و برخواسته از هوای نفس است. چون انگیزه او غیر خدا بوده است. پس نیت است که این کوشش را خدائی و نفسانی می­کند.

در اهمیت مقام توحید و موحد شدن این نکته بس است که توحید عصاره همه معتقدات و همه برنامه های فردی و اجتماعی سعادت بخش انسان است و توحید تنها یک اصل از اصول دین نیست، بلکه خمیر مایه اصول و فروع اسلام است. اگر اصول دین را به گوهرهائی تشبیه کنیم، ریسمانی که این گوهرها را بهم ربط می­دهند، توحید است، یا اگر اصول و فروع اسلام را به منزله اعضای یک پیکر تشبیه کنیم،  توحید روحی است که در مجموع این پیکر دمیده شده است[1]و انسان باید تا می­تواند برای رسیدن به مقام توحید کوشش کند و قدم اول این است که انسان خود را در مقابل عظمت پروردگار ناچیز و ذلیل و فقیر و محتاج بداند که فرمود: «یا أَیُّهَا النّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَی اللّهِ وَ اللّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمیدُ»[2]ای مردم شما (همگی) نیازمند به خدائید؛ تنها خداوند است که بی‏نیاز و شایسته هر گونه حمد و ستایش است!

درویش و غنی بنده این خاک درند           آنان که غنی ترند محتاج ترند

و باید علم و اطمینان به این احتیاج و فقر پیدا کرد و در این راه کوشش نمود و از وسوسه­های شیطانی نترسید.[3]