جزوات و مقالات فلسفی

سه اصطلاح محكم، متشابه و تاويل (تفسير) تعبيرهايي قرآنيند. دانشمندان مسلمان از ديرباز، هم بر سر تبيين معناي آنها و هم در مورد تعيين مصداق اين مفاهيم با يكديگر اختلاف نظر دارند. محمد حسين طباطبايي در تفسير الميزان 16 نظر مختلف را درباره تفسير اصطلاحات محكم و متشابه آورده و يك به يك همه را رد كرده و در نهايت نظر هفدهمي را درباره اين مساله ارائه كرده است. وي ملاكي براي تعيين اينكه كدام آيه محكوم و كدام متشابه است، به دست نداده. اين مقاله دريي عرضه كردن نظريه جديدي از اين امر نيست بلكه بحث در اينجا معطوف به معرفت درجه دوم است. به عبارت ديگر، با ريشه يابي مباني معرفتي هر مفسر، در آيات مربوط به خداشناسي سعي شده است تا تناسب آن مباني با جدولي كه از آيات محكم و متشابه ارائه كرده اند، نشان داده شود. حاصل پژوهش اين است كه كساني كه به الهيات تنزيهي باور دارند، طبعا آيات تنزيهي قرآن را محكم آيات تشبيهي را متشابه مي گيرند و برعكس، معتقدان به الهيات تشبيهي، طبعا آيات تشبيهي را محكم و آيات تنزيهي را متشابه مي گيرند. هر دو گروه نيز براي يكسان سازي اضلاع هندسه معرفتي خود، آيات به زعم خود متشابه را به گونه اي تفسير يا تاويل مي كنند كه با آيات به زعم خود محكم، همساز بشود.

 نسخه قابل چاپ