جزوات و مقالات فلسفی

عموم فلاسفه مسلمان بر اين باورند که صورت هاي ذهني بالفعل، از ماوراي خود حکايت دارند و آن را امري بديهي تلقي مي کنند؛ اما ديدگاه استاد مصباح در اين باره متفاوت است. در اين نوشتار، کوشش شده است تا در سخنان استاد تامل، و ديدگاه ايشان تحليل و تبيين شود. از نظر استاد، حکايت در عمده مراحل (تصورات و قضايا) بالقوه، و فقط در تصديقات صادق بالفعل است. به عقيده ايشان، براي روشن شدن نحوه حکايت صورت هاي ذهني، بايد پديده «حکايت» را تحليل کرد. به منظور دست يابي به تعريف صحيح و دقيق حکايت، مي توانيم با توجه به کاربرد حکايت به تحليل و بررسي مصاديقي بپردازيم که با علم حضوري مي يابيم، تا ببينيم ويژگي حکايت گري تحت چه شرايطي بر مفاهيم ذهني صادق است؛ سپس، از طريق تقييد تصورات کلي، توسط اين شرايط به تعريف حکايت پي مي بريم. براي اين منظور، بايد ارکان و شرايط حکايت را به دقت مورد تحليل قرار دهيم. نتيجه کار اين خواهد شد که «حکايت واقعيتي است روان شناختي؛ و مقصود از آن، انتقال طبيعي ذهن از حاکي به محکي است، به جهت مشابهت تامي که بين حاکي و محکي وجود دارد.» بر اساس اين ديدگاه، براي «مشابهت تام» و - به تبع آن – براي حکايت، مي توان مراتبي را در نظر گرفت که طبق اين مراتب، حکايت به شاني محض، تصوري غير قضيه اي، تصوري قضيه اي، تصديقي و حکايت صادق تقسيم مي شود.

 نسخه قابل چاپ