جزوات و مقالات فلسفی

در مقاله حاضر، از اهميت علم و ادراك سخن مى رود و بر نقش نفس و ذهن در اين زمينه تاكيد مى شود. با اينكه نفس شريف ترين عنصر ذاتي و واقعيت وجودي انسان است، اما به نظر مى رسد قدر آن مجهول مانده است. نفس نه تنها با قلب و عقل، بلكه گاه با ذهن نيز مترادف گرفته مى شود.
ادعاي نگارنده اين مقاله آن است كه اهميت نفس از ذهن بيشتر است و در واقع، بين آن دو، رابطه عموم و خصوص مطلق وجود دارد. با در نظر گرفتن نقش ارزنده نفس، مى توان گفت كه: «علم» حضور معلوم و يا اعيان خارجي در نزد نفس است. هم زمان، ذهن انعكاسات اعيان خارجي را دريافت و ثبت مى كند و موجود ذهني را تشكيل مى دهد كه اين موجود به نوبه خود، در حضور نفس قرار مى گيرد و ادراك مى شود. بنابراين، نفس با اشراف بر اعيان خارجي از يك طرف و با اشراف بر موجود ذهني از طرف ديگر ـ هم زمان ـ دو كاركرد دارد و موجود عيني و ذهني را ادراك مى كند. بديهي است كه موجود ذهني برگرفته از موجود خارجي، و موجود خارجي نيز قائم به خود و مستقل از ذهن آدمي است. حكم، به مثابه عمل نفساني، در تاييد اعيان خارجي و نيز انعكاسات ذهني نقش دارد.

 نسخه قابل چاپ