جزوات و مقالات فلسفی

«تنهايي» از مسايلي است که آدمي هميشه با آن مواجه بوده و در حوزه هاي مختلفي چون عشق، عرفان و تصوف، روانشناسي، فلسفه و... معني و مفهومي خاص داشته است. ادبيات به عنوان تجلي گاه انديشه و عواطف انساني به طرق مختلف به انعکاس اين معاني و مفهوم ها پرداخته است. در شعر صوفيانه فارسي که يکي از پربارترين شاخه هاي ادبيات فارسي است، در دو دوره کلاسيک و معاصر، توجه ويژه اي به اين مساله شده و «تنهايي» در آن به عنوان يکي از درونمايه هاي اصلي شعر مطرح شده است.
نگارندگان در اين گفتار به بررسي تنهايي در شعر صوفيانه فارسي مي پردازند و در پايان نتيجه مي گيرند که مفهوم «تنهايي» در شعر شاعران صوفيانه سراي کلاسيک، مفهومي برگرفته از عرفان و تصوف ايراني، اسلامي رايج در آن روزگار و به معني عام خلوت و عزلت است، اما تفاوت هايي نيز بين برداشت هاي شاعران از تنهايي وجود دارد. برخي چون سنايي بيشتر بر جنبه ظاهري خلوت و عزلت تأکيد دارند و بعضي چون مولوي بر جنبه ظاهري و باطني آن، و عده اي چون حافظ بيشتر بر جنبه باطني آن. کساني چون سعدي نيز بيشتر به علت رواج اين مضمون در آن دوره بدان پرداخته اند و حتي گاهي نيز با نيش و کنايه از آن سخن گفته اند. تنهايي در شاخه سنتي شعر صوفيانه معاصر نيز که نماينده بارز آن شهريار است، ادامه همان تنهايي موجود در شعر صوفيانه کلاسيک، به ويژه تنهايي مطرح در شعر حافظ است، اما اين مضمون در شاخه نوگرا و نيمايي يعني در شعر سهراب سپهري بيشتر تحت تاثير زندگي و آموزه هاي بودا و به معني سکوت و خلوتي پاک و معنوي براي فکر و اشراق است. موضوع اخير، يعني تنهايي در شعر سهراب با توجه به اين ديدگاه، در مقاله حاضر نقد و شرح و تحليل شده است.

 نسخه قابل چاپ