جزوات و مقالات فلسفی

در بعضي تذکره هاي صوفيه از گفت وگوي مرد صوفي با زني عارف نقل آمده است که در بيشتر موارد زن عارف بدون نام است و با عنوان مجهوله الاسما از وي سخن مي رود. در برخي روايت ها، اين زن شکلي رويايي دارد و در يکي از احوالات عرفاني که در آن صوفي در حال درون بيني و يا تمرکز قرار مي گيرد، با عارف ديدار مي کند و مشکلي از وي مي گشايد. اين حکايت ها ويژگي هاي مشترکي دارند که موضوع اين مقاله با اشاره به دو نمونه از آن حکايت ها، تبيين مختصات اين ديدارها و صفات زن رويايي است. اين دو حکايت برگرفته از روايت هايي درباره دو عارف بزرگ قرن سوم و هفتم هجري، ذوالنون مصري و ابن عربي است که نگرش ايشان نسبت به زنان شباهت بي مانندي به يکديگر دارد.
اين مقاله در سه بخش اصلي تدوين يافته است. بخش نخست با عنوان ذوالنون و زنان، درباره نگرش روشن ذوالنون نسبت به زنان است، و در بخش دوم، از ابن عربي و مکتب عاشقانه او که زن، محور اصلي وي است، سخن مي رود. سپس با ذکر حکايت هايي مشابه از اين دو عارف که روايت دو واقعه، از ديدار با زن درون است، به تحليل درباره جايگاه و اهميت اين زن در اين گونه واقعه ها پرداخته مي شود.
عده اي از زنان گمنام تذکره هاي اوليا، تجسمات روحاني درون خود عارفان است. آن بخش از درون ايشان که مايل به حقايق برتر و والاست و روي به سوي تعالي و تقدس دارد، رحيم و آرامش دهنده است. اين زنان، همان زن سوفيايي انديشه هاي افلاطون، دئناي آيين زرتشتي، شخينه يهود، بئاتريس دانته، و به قول يونگ، آنيماي شاعر است. آن بخش نهفته در ضمير ايشان که در هنگام مراقبه و مکاشفه فرصت ظهور مي يابد و روان عارف را هدايت مي کند، و محصول خيال فعال عارف است.

 نسخه قابل چاپ