جزوات و مقالات فلسفی

وحدت وجود يکي از مهم ترين مدعيات عرفاست که همواره با بحث ها و چالش هاي فراواني همراه بوده است. در ميان نظام هاي فلسفي در جهان اسلام، ملاصدرا، که توجه خاصي به آراي عرفاني داشت، بر اين باور بود که اولين کسي است که توانسته وحدت وجود را تبيين فلسفي كند. اما بعدها در شرح مراد ملاصدرا اختلافاتي پديد آمد؛ در اينکه وي توانسته بود وحدت تشکيکي وجود را اثبات کند، بحثي نبود، اما بحث بر سر اين بود که آيا وحدت تشکيکي وجود همان وحدت وجود موردنظر عرفاست؟ برخي از پيروان اين نظام فلسفي بر اين باور بودند که تنها تبيين معقول از وحدت وجود، همان وحدت تشکيکي وجود است و دسته دوم قايل شدند که مدعاي اصلي عرفان بيش از اين است و ملاصدرا در نظام فلسفي خود توانسته است از وحدت تشکيکي وجود گذر کند و به مدعاي اصلي عرفان، يعني وحدت شخصي وجود برسد.
يک راه مهم براي قضاوت بين اين آرا، بررسي فلسفي ادله و لوازم سخن موافقان و مخالفان امکان وحدت شخصي وجود در حکمت متعاليه است. در اين مقاله ابتدا به سه دليل طرفداران گذر از وحدت تشكيكي وجود به وحدت شخصي وجود پرداخته مي شود؛ سپس براهيني که به عنوان مناقشه بر پذيرش وحدت شخصي وجود در نظام حکمت متعاليه قابل طرح است، بررسي خواهد شد و در نهايت، قضاوت مي شود که آيا در حکمت متعاليه و با استفاده از ادله عقلي فلسفي مي توان وحدت شخصي وجود را به عنوان امري فراتر از وحدت تشکيکي وجود پذيرفت يا خير.

 نسخه قابل چاپ