جزوات و مقالات فلسفی

يكي از دشواري هايي كه در كار پژوهش در آثار غزالي وجود دارد برخي ناسازگاريها است كه ميان سخنان او به چشم مي خورند. بيانات غزالي در باب عقل و چگونگي به كارگيري اين مفهوم از سوي او نيز از جمله همين موارد است. نوشتار حاضر با قراردادن كاربردهايي كه غزالي براي «عقل» بدانها تصريح كرده، در قالب طرح كلي كاربردهاي وجودشناختي، روانشناختي، و معرفت شناختي آن، آنها را چارچوبي منطقي مي بخشد. اما فهم مراد اصلي غزالي هنگام استفاده از اين مفهوم، با تتبع در آثار وي و يافتن روح كلي حاكم بر آنها ميسر مي شود. اينجاست كه مي توان به كارگيري دو معناي عقل را از سوي غزالي كه يكي معناي اخص آن، يعني عقل استدلالي است و ديگري كل مرتبه انساني در معرفت، مورد توجه قرار داد. عقل در اين معناي دوم ظهورات مختلفي را، از مرتبه استدلالي تا مرتبه نبوي معرفت در بر مي گيرد. توجه به اين معنا به منزله يافتن يكي از اصول بنيادين نظام معرفتي غزالي است.

 نسخه قابل چاپ