فرقه مزدک

بنام خدا
مزدک شعبه‌ای از آیین مانی است، که در روم پایه‌گذاری شده و مؤسس آن یک ایرانی به نام «زرتشت خرکان» مشهور به مزدک اهالی فسا، از شهرهای استان فارس است، البته اطلاعات دقیق دربارة مزدک بسیار اندک است.(1)
مزدکیان، به مسائل اقتصادی و مادی، در زندگی انسان‌ها اهمیت زیادی می‌دادند و شاید بتوان آن را نخستین دینی دانست که امور اقتصادی و مذهبی را، در هم آمیخت.(2) دربارة عقاید مزدکیان نوشته‌اند که آنان ازدواج با مادر، خواهر و دختر را جایز می‌شمردند و عنوان مالکیت را به طور کلی منسوخ و نادیده می‌گرفتند و می‌گفتند: خداوند این جهان را برای مردم قرار داده و به هیچ کس اندازة معیّنی نداده است!(3) آیین مزدک همانند کیش «مانی» معتقد به دو اصل: نور و ظلمت بود و عالم محسوس را، نتیجه و ثمرة اختلاط و آمیزش تیرگی و روشنایی می‌داشتند، ولی بر خلاف کیش مانی این را بر اساس تصادف می‌دانستند نه طرح و نقشة قبلی!(4)
دربارة کشتار مزدکیان، گزارش‌ها متفاوت است. گروهی معتقدند که در اوائل سال 528 میلادی این کشتار رخ داد و علت این بود که «قباد» فرزند کوچک خویش «انوشیروان» را ولیعهد خود کرد. کاووس فرزند ارشد قباد علیه این تصمیم با همکاری مزدکیان (که خود پیرو آنان بود) آشوب کرد تا جای برادر را بگیرد. این حادثه قباد را عصبانی کرد و انجمنی از روحانیون آراست و جمعی از پیروان سایر ادیان را نیز دعوت کرد و گروهی از مزدکیان را نیز در این انجمن جهت مناظره و بحث دعوت نمود. قباد مجلس را اداره می‌کرد. در این مجلس چند نفر از «موبدان» زرتشتی و چند تن از اسقف‌های مسیحی حضور داشتند. در این بحث و مناظره، مزدکیان مجاب شدند، در این هنگام سپاهیان مسلح که از قبل آماده شده بودند و در اطراف میدان، بیرون مجلس مناظره، در انتظار فرمان حمله بودند، با شمشیر به جان مزدکیان افتادند و آنان را از پا درآوردند!(5)
برخی این کشتار و تشکیل جلسه را به انوشیروان نسبت داده‌اند و می‌گویند: انوشیروان مزدکیان را فریب داد و به مزدک گفت: به اطرافیان خود اعتماد ندارم و کسانی را که پیرو تو و مورد اعتمادت می‌باشند، به کارهایی که فرمان بدهی می‌گمارم.
آنان را در کاخ و اطراف کاخ خود گردآورد و خود بر اساس نقشه قبلی مزدک را به قتل رساند و سپاهیانش، هواداران او را به قتل رساندند، که گروه زیادی از آنان کشته شدند اما برخی به زندان افتادند و گروهی توبه کردند. پس از این جریان مؤبدان زرتشتی به انوشیروان، لقب دادگر دادند!(6)
پاورقي:
1. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 2، ص 501.
2. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 2،ص 503.
3. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 2، ص 522.
4. خدمات متقابل اسلام و ایران، ص 208.
5. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 2، ص 526 ـ 527.
6. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 2،ص 524 ـ 525.