پس از اشغال مهران، استحکامات و موانع متعددی توسط دشمن ایجاد شد. در محور شمالی (جاده ایلام – مهران و باغ کشاورزی) هفت ردیف مین همراه با کانال و بیش از پنج ردیف سیم خاردار رشته ای وجود داشت. در محور میانی (حد فاصل رودخانه گاوی و جاده دهلران – مهران) به لحاظ کوهستانی بودن منطقه، استحکامات نسبتاً ضعیف بود. در محور جنوبی (ارتفاعات قلاویزان) سنگرهای کمین و در بعضی شیارها، یک ردیف سیم خاردار و مین وجود داشت.

استعداد دشمن : منطقه مورد نظر برای عملیات، تحت مسئولیت لشکر 17 زرهی از سپاه دوم عراق بود. خط پدآفندی این لشکر از رودخانه کنجانچم به سمت میان کوه امتداد می یافت.

طرح عملیات : تلاش اصلی بر انجام عملیات از محور ارتفاعات قلاویزان و یال های آن تا رودخانه گاوی در نظر گرفته شد. بر همین اساس، عملیات در سه مرحله به ترتیب زیر طراحی گردید: 

- مرحله اول؛ تامین ارتفاعات قلاویزان ایران تا روستای امام زاده سید حسن. 

- مرحله دوم؛ تامین ارتفاعات جبل حمرین تا شیار میگ سوخته و در امتداد آن، تامین روستاهای بهین، بهروزان و هرمزآباد

- مرحله سوم؛ تصرف خاکریز عملیات والفجر 3، که روستای فرخ آباد تا زیر ارتفاعات 223 قلاویزان داشت و در نتیجه مهران در این مرحله تامین گردید. 

شرح عملیات : مرحله اول عملیات در ساعت 22:30 روز 9/4/1365 با رمز یا ابا الفضل العباس، ادرکنی آغاز شد و نیروهای خودی در اغلب محورها خطوط دشمن را شکسته و تا قبل از روشنایی صبح ضمن انهدام بیش از 10 گردان پیاده عراق، اهداف مرحله اول و قسمتی از مرحله دوم عملیات را به تصرف درآوردند. 

ساعاتی بعد، دشمن با به کارگیری نیروهای احتیاط خود به محور امامزاده سید حسن پاتک کرد که با مقابله قوای خودی خنثی شد. سپس، یگان های خودی با مشاهده از هم گسیختگی نیروهای دشمن، عملیات را – طی روز اول – بدون وقفه ادامه دادند. 

در شب دوم، کلیه یگان های عمل کننده ضمن پیشروی در باقی مانده محدوده مرحله دوم عملیات، تا قبل از روشنایی صبح، خط سراسری – از هرمزآباد تا شیار مگ سوخته – را کاملا تامین کرده و مقداری از محدوده مرحله سوم عملیات را نیز تامین کردند. 

از آغاز روز دوم (11/4/1365) عملیات در کلیه محورها ادامه یافت و نیروهای رزمنده ضمن به اسارت درآوردن تعدادی از نیروهای دشمن، به باغ کشاورزی وارد شدند و سپس در حدود ساعت 12 این روز نیز شهر مهران آزاد شد. 

ساعت 6 صبح روز سوم، دو تیپ گارد ریاست جمهوری به ارتفاع 210 پاتک کرد، پس از یک درگیری سخت ارتفاع مذکور را تصرف کرد. به همین خاطر، نیروهای خودی مستقر در این منطقه حدود 200 متر عقب آمدند. 

در ادامه عملیات، رزمندگان از محورهای قلعه کهنه و فرخ آباد به طرف تپه های غلامی و پاسگاه دراجی حرکت کرده ضمن پاکسازی کامل منطقه، تعداد زیادی از نیروهای دشمن را به اسارت درآوردند.

در جریان مرحله چهارم عملیات، که از ساعت 24 روز 12/4/1365 آغاز شد، با ورود قوای خودی به روستای فیروز آباد، دشمن عقب نشینی کرد. سپس، خاکریزی از فیروزآباد تا یال های ارتفاعات قلاویزان احداث کردند. درگیری، همچنان در اطراف ارتفاعات 223 ادامه داشت و دشمن، فشاری قابل ملاحظه در نقاط مختلف وارد کرده، تنها ارتفاعات فوق را در تصرف خود نگه داشته بود. حدود ساعت 7 صبح روز چهارم (13/4/1365) پاتک شدید دشمن روی ارتفاعات قلعه آویزان – به منظور تصرف قله 200 شروع شد؛ لیکن با مقاومت و حملات پی در پی قوای خودی، این پاتک شکست خورد. 

در روز پنجم، ارتفاع 210 مجددا به تصرف نیروی خودی درآمد و در سحرگاه روز ششم نیز رزمندگان در مرحله پنجم عملیات با حمله به ارتفاع 223، ضمن تامین اهداف تعیین شده، قرارگاه تاکتیکی لشکر 17 زرهی عراق را به تصرف درآوردند. 

در تاریخ 18/4/1365، علاوه بر تصرف باقی مانده یال های غربی ارتفاع 223، قرارگاه تاکتیکی تیپ 24 مکانیزه عراق منهدم و فرمانده آن به همراه تعدادی دیگر اسیر شد.

ارزیابی عملیات کربلای 1: عملیات موفق کربلای یک، پایانی بود بر استراتژی دفاع متحرک عراق و نیز نقطه شروع امیدوار کننده ای برای نیروهای خودی جهت انجام عملیات محدود ایذایی. منفعل کردن سیاست تهاجمی عراق، هدف عمده ای بود که نیروها به خوبی توانستند به آن دست یابند. سرعت عمل، اعتقاد یگان ها، حفاظت عملیات، فریب دشمن، تناسب نیروها با طرح عملیات، انجام کارهای مهندسی لازم و ... از جمله عوامل بارز و موثر در این عملیات بود.

طی این عملیات، منطقه ای به وسعت 175 کیلومتر مربع از خاک ایران و نیز عراق شامل شهر مهران و روستاهای اطراف آن، جاده دهلران – مهران – ایران، ارتفاعات حساس و سرکوب قلاویزان و حمرین و نیز دو پاسگاه مرزی آزاد شد. هم چنین عقبه های دشمن از جمله شهرهای بدره و زرباطیه در دید و تیر قوای خودی قرار گرفت . 

در این عملیات، 1210 نفر از نیروهای دشمن اسیر شدند.

در این عملیات تیپ 10 سیدالشهداء با استعداد 12 گردان شرکت نمودو نقش بسیار موثری را در موفقیت آن ایفا نمود و شهیدانی مانند شهید عزیز امیر مسعود صادقی یکتا، شهید عزیز بهمن نجفی، سلمان ایزد یار و... تقدیم اسلام وانقلاب نمود. وپس از عملیات نیز گسترش سازمان یافته و به لشکر ارتقاء پیدا کرد. گردان حضرت علی اکبر در این عملیات در مرحله اول ، در احتیاط گردان های خط شکن قرار داشت که با سرزدن سپیده و عدم سقوط کامل خطوط دشمن وارد عمل شد و پس از مدتی درگیری با پاکسازی سنگرهای کمین عراق راه را برای مرحله دوم عملیات هموار ساخت. در همین مرحله بود که تعدادی از جان برکفان دسته ویژه گردان با دویدن بر روی میدان های وسیع مین و پس از درگیری شدید با سنگرهای کمین ونیز دوشکای عراق سرافرازانه به شهادت رسیدند. در مرحله دوم عملیات به دلیل مجروح شدن تعداد زیادی از نیروهای گردان به محض ورود مجدد به منطقه، گردان جهت سازماندهی مجدد به اردوگاه عشق حسین منتقل شد و به همین دلیل در این مرحله حضور نداشت.

پس از سازماندهی مجدد گردان ماموریت حمله به باقیمانده اهداف در ارتفاعات حساس قلاویزان به گردان داده شد که با رشادت بسیار رزمندگان و پس از درگیری های شدید ارتفاعات اصلی مانند 223 توسط گردان فتح و چندین پاتک عراق دفع گردید. در این عملیات گردان شهدای بسیاری را تقدیم اسلام نمود که از آن جمله می توان به شهید اجاقی جانشین گردان، شهید رهبر دهقان فرمانده گروهان فتح، شهید منوچهر عطایی فرمانده گروهان الحدید (ادوات)، شهید علی قربانی معاون گروهان نصر،شهید سید جمال قریشی مسئول تبلیغات گردان، و... اشاره نمود.

 

 

منبع: وبلاگ نسیم دل