آداب و رسوم مردم ایران

   ازدواج

   مرگ (مراسم تدفين )

   نوروز

   کوسه گردى

   مراسم ماه محرم

   ماه رمضان

مراحل ازدواج استخاره، خواستگاري، شيرينى‌خوران، پاگيره (مراسم تعيين مهريه)، عقد، مراسم تخت‌خواب‌دوزي، چادربران، حنابندان، مراسم حمام و عروسى مى‌باشد. در روز سوم عروسى مراسم پول‌اندازى انجام مى‌شد. در اين مراسم دعوت شدگان به جشن عروسى به خانه داماد رفته و بعد از صرف چاى و شيريني، در حد توان خود کمک مالى به آنها مى‌نمايند .

مرده را شب دفن مى‌کنند تا ستاره‌ها داخل قبر شوند. براى راحتى فرد متوفی در دهانش آب تربت و آب زعفران مى‌ريزند .

براى استفبال از نوروز مراسم هلهله انجام مى‌شود. عده‌اى از جوانان محل، پنجاه روز قبل از عيد، کيسه‌هائى بر دوش انداخته، يکى از آنها لباس زنانه مى‌پوشد و ديگرى نقش بز نرى را بازى مى‌کند و در محل راه افتاده و مى‌خوانند: هلهله، هوهو، صد به غله هوهو، پنجاه به نوروز داريم .

اهالى نيز در کيسه آنها روغن، آرد، کشمش، پول و .. مى‌ريزند .

خوراک شب عيد را پلو و خورش اسفناج تشکيل مى‌دهد و در سفره هفت‌سين سير، سرکه، سمنو، سبزه، سنجد، سماق، قران، آينه، آب، تخم‌مرغ رنگي، مقدارى حبوبات گذاشته مى‌شود . در روز سوم عيد 'آش سوم' مى‌پزند تا سر رشته امور زندگى را تا پايان سال در دست گيرند .

از مراسم اين ماه، شبيه‌خوانى است. همچنين مراسم نخل‌بردارى نيز در نقاط از اين شهرستان اجراء مى‌شود. مراسم عاشورا از امام‌زاده شاه سليمان آغاز مى‌شود. مراسم قمه‌زنى نيز قبلاً انجام مى‌گرفته است .

براى طلب باران رسم است آش باران بپزند .

در رسم ديگرى فردى لباس مندرسى مى‌پوشد، سوار بر چوبى که زنگونه‌هاى بسيار دارد شده و حرکت مى‌کند. عده‌اى از جوانان و نوجوانان او را همراهى کرده و با خواندن اشعارى به در خانه اهالى مى‌روند. اهالى نيز روى آنها آب پاشيده و هدايائى در کيسه آنها مى‌ريزند .

در اين منطقه باورهاى مختلفى وجود دارد. به‌عنوان مثال کله گوسفندى را باز مى‌کند. اگر گوشت گوسفند به آروار‌ه‌هاى گوسفند چسبيده بود، نوزاد دختر و اگر نچسبيده بود پسر خواهر بود و ....

هنگام خواستگارى رسم بود که گوسفند سفيدى را به‌عنوان پيشکش مى‌بردند و به اين هديه 'اوکج ' مى‌گفتند. امروزه کله قند، پارچه، لباس، انگشتري، شيرينى و چاى جايگزينى آن شده است. ميزان مهريه و شيربهاء در کاغذى نوشته مى‌شود که به اين رسم پاگيره مى‌گويند .

شب بعد از عروسى به شب مادرزن‌سلام معروف است که خانواده داماد به همراه عروس و داماد به خانه مادر عروس مى‌روند .

رسم است به هنگام کفن نمودن مرده دو چوب زير بغل مرد مى‌گذارند تا در هنگام جواب دادن به نکير و منکر عصاى او باشند .

بعد از دفن، دور قبر وى خطى کشيده سپس هفت قدم از قبر دور شده و باز مى‌گردند، فاتحه‌اى مى‌خوانند به نيت آخرين وداع با ميت .

از نشانه‌هاى مزار در شهرستان ساوه نقش شير و خورشيد، نقش شانه دو سر براى زن و شانه يک سر و مهر و تسبيح براى مرد است .

براى چهارشنبه‌سورى سه يا هفت کوپه آش درست مى‌کنند. در بعضى نقاط زنان و دختران محل در اين شب مراسم قاشق‌زنى انجام مى‌دهند .

به جمعه آخر سال در محل علفه گفته و به عيد مردها نيز معروف است. در اين روز به زيارت اهل قبور مى‌روند .

در اين شب زنان نيت کرده و اسم خود را به کاغذى نوشته و داخل کوزه سفالى مى‌اندازند. صبح روز بعد يک زن مورد اعتماد با خواندن دعائى اسامى زنان را تک‌تک بيرون مى‌آورد و هر زن به نيت خود مى‌ِسد. مراسم‌ شال‌شالا‌ماخ نيز در اين روز توسط جوانان انجام مى‌شود .

کوسه گلين مراسمى که به هنگام خشکسالى‌ها، جهت طلب باران اجرا مى‌شود. در اين مراسم فردى پوست گوسفندى پوشيده و همراه با جوانان به در خانه اهالى مى‌روند. اهالى نيز به آنها مقدارى گندم، پول، آرد يا شيرينى مى‌دهند. ايشان با آرد فراهم شده حلوائى تهيه کرده و مهره سبزى در آن مى‌گذارند. بعد حلواها را تکه‌تکه کرده و اگر شخصى تکه‌اى را که در آن مهره سبز بود بردارد به‌خاطر اين جرم او را از درختى آويزان کرده و مى‌زنند تا کسى ضمانت او را کند .

سر بند

مراحل ازدواج در سربند شامل تحقيق در مورد دختر از طرف مادر داماد، خواستگاري، پاکيزه ( نوشتن سندى مبنى بر دادن دختر به فلان پسر)، عقد، حنابندان و عروسى مى‌باشد .

رسم تو بيشى از رسوم رايج در محل است که در آن براى کمک به شروع زندگى زوجين، مهمانان در حد توان کمک مالى مى‌کنند. اين رسم پس از صرف شام عروسى صورت مى‌گيرد .

در شب چهارشنبه‌سورى مهر‌هائى به‌نام ونيت افراد فاميل را در ظرف 'ديگيله ' انداخته مى‌شود. صبح فردا زنى آشنا و مورد اعتماد را دعوت کرده و مى‌خواهند تا با خواندن اشعارى هر بار يک مهره از درون ظرف بيرون آورد . شعر خوانده شده فال آن فرد براى آن سال خواهد بود .

روز جمعه آخر سال را علفه مى‌گويند و به زيارت اهل قبور مى‌روند .

ناهار روز عيد آش جو يا جودوئى نام دارد .

در زمان‌هاى خشکسالى اهالى بالاى تپه‌اى در گورستان قديمى رفته و دعا مى‌کنند .

رسم ديگر چمچه گلين است. رسم چهل کچلون نيز ار سوم طلب باران است که توسط زنان مسن صورت مى‌گيرد .

امام‌زاده سهل‌بن‌علي، مرکزيت سوگوارى ايام محرم در محل بوده و دسته‌جات در روز عاشور در اين محل جمع مى‌شوند. شبيه‌خوانى نيز از آئين‌هاى نمايشى اين ماه است. خوراکى‌هاى نذرى محل در اين ايام، شير، حليم و آبگوشت است .

مراحل ازدواج شامل اذن گيرون، فاشه (خواستگارى و تعيين شيربها و مهريه)، نامزدکنون، عقدکنون، حنابندان و عروسى است .

در اين منطقه به سفره هفت‌سين، سرفه سال گفته شده و در آن سماق، سير منجمد، سرکه، سه‌پستان، سيب و سبزى به‌همراه کلام ا... مجيد، آينه، کاسه آب قرار داده مى‌شود .

در اين شب سفره هفت‌سين چيده مى‌شود و هفت نوع خوراکى در آن قرار مى‌گيرد که عبارتند از : سنجد، سيب، سماق، سه‌پستان، سمنو، سرکه و سبزي .

مراسم قاليشويان مشهد اردهال در سيزدهم پائيز انجام مى‌شود، که به مشهد قالى نيز مشهور است .

پنجاه روز به عيد مانده در بعضى نقاط شهرستان محلات، جشن سده ٔ باستانى ايرانيان برگزار مى‌شود .

از مراسم آئينى اين ماه شبيه‌خوانى است که شامل تعزيه امام حسين، امام سجاد، حضرت زينب، حضرت عباس، على‌اکبر و ... مى‌باشد. گروه‌هاى تعزيه از کاشان، جوشقان، ميمه، موته، اصفهان به محلات مى‌آيند .

در روز عاشورا نان‌هائى به‌نام لولو عباس مى‌پزند. امروزه در اين روز قربانى کردن رسوم شده است. در ايام عزادارى محرم سوگوارى‌هاى باشکوهى انجام مى‌شود .

در پانزدهم رمضان مقارن با ولادت امام حسن مجتبى (ع) مراسمى به‌نام 'اهواهو' در محل برگزار مى‌شود؛ در اين مراسم اهالى نوجوان محل به خانه اهالى رفته و از آنان طلب آجيل مى‌نمايند. در روز بيست و هفتم رمضان، روز کشته شدن ابن‌ملجم مرادي، در محل جشنى گرفته مى‌شود .

در مواقع خشکسالي، معروف‌ترين رسمى که انجام مى‌شود، پخت آش باران است .