پاسخ به:زندگی نامه علما
دوشنبه 2 آبان 1390 6:55 PM
( 1160- 1095 هـ.ق )
ولادتسيد صدر الدين رضوى قمّى (قامت تقوى) از فقيهان و دانشوران برجسته قرن يازدهم و دوازدهم ه ق است. او در سال 1095 ه . ق در يك خانواده اصيل پا به عرصه وجود نهاد ، نامش را صدر الدين نهادند. شايد زمانى كه پدر اين نام را براى مولود مباركش برمى گزيد، نمىدانست آينده درخشانى در انتظار اوست و فرزند كوچكش يكى از مشعلداران حوزه فقاهت و تقوى و معرفت خواهد شد. پدرش ، محمد باقر رضوى است، از شرح حال او در كتابهاى تراجم مطلبى به دست نيامد ؛ البته مرحوم خوانسارى در روضات الجنات و مرحوم شيخ عباس قمى در فوايد الرضويّه دو نفر از علما را به نام محمد باقر رضوى قمى يا حسينى نجفى، ياد آورى مىكنند و آنها را از بزرگان علم كلام مىشمارند، و اين سوال مطرح مىشود كه آيا يكى از آنها پدر بزرگوار شخصيت مورد نظر ما هست يا نه؟ با اينكه نمىتوان نظر قاطعانهاى ابراز كرد، اما برخى از قرائن گوياى اين مطلب است كه مرحوم محمد باقر فرزند محمد ابراهيم فرزند محمد باقر رضوى قمى همدانى پدر ايشان است. بر اساس اين احتمال درسال 1118 ه . ق از دنيا رفته است. از زادگاه سيد صدرالدين هم نشانى در دست نيست و اينكه آيا ايشان واقعاً اهل قم بود يا چون مدّتى در آن شهر اقامت داشت، به قمى معروف شد. همانطور كه خيلى از علماى ما كه اهل قم نبودند به دليل حضور و اقامت در اين شهر، مشهور به قمى بودند.
خاندان از خاندان سيد صدرالدين اطلاع دقيقى در دست نيست ؛ گر چه بعضى از نويسندگان، عدهاى از علماي شيعه را جزو اين خاندان جليل به حساب مىآورند، همانند: محمد مهدى، فرزند ميرزا محمد باقر حسينى مشهدى كه گفتهاند او جد سادات همدان است. همچنين محمد باقر رضوى قمى كه او را قمى الاصل، متولد و ساكن همدان دانستهاند. سيد صدر برادرى به نام سيد ابراهيم رضوى ساكن در همدان داشت كه از محققان و بزرگان علم و صاحب تأليف بود و سيد عبدالله جزائرى نام او را در كتاب اجازه مىآورد. وى همان كسى بود كه سيد صدر از قم به همدان رفت و مهمانش شد. سيد ابراهيم رضوى بعد از رحلت برادرش، سيد صدر الدين، از همدان به كرمانشاه رفت و تا مدتى آنجا ساكن شد؛ اما اينكه در كجا و چه زمانى رحلت نمود، مشخص نيست.
سيد صدرالدين در منظر بزرگان دانشمندان در كتابهاى تراجم خود از سيد صدرالدين به نيكى ياد كردهاند. مستندترين شرحهاى او به دست يكى از بهترين رجال شناسان قرن 12 هجرى قمرى سيد عبدالله موسوى جزايرى به رشته تحرير در آمده است. او سيد عبدالله كه با جناب سيد صدر ملاقات كرده است، مقام و منزلت او را با دقت فراوان نقل مىكند و مىنويسد:
سيد صدر عالمى بزرگوار، اهل كلام و داراى حَسَب و نسب والايى است. او در نجف اشرف اقامت داشت و بزرگترين و برجستهترين دانشمندى بود كه در عراق ديدم. بهره وجودى او بيشتر از همه بزرگان روزگارش بود و در حكمت و فلسفه و روايت و فقه از همه جامعتر به نظر مىرسيد. حكمت را از حكيمان اصفهان فرا گرفت، در نجف از چنان عظمت و نفوذ كلام برخوردار شد كه وقتى شيعيان از سراسر جهانِ به زيارت مرقد مطهر اميرالمومنين حضرت على (ع) مشرف مىشدند، به خدمت اونيز مىرفتند و ضمن ملاقات، مسائل شرعيه مورد نيازشان را مىپرسيدند.
مرحوم سيد عبدالله موسوى جزايرى درباره سيد صدرالدين كلامى گفته يا مطلبى نوشتهاست، همانند حاجى نورى و خوانسارى و شيخ عباس قمى و آقا بزرگ تهرانى و سيد محسن امين و... اين موضوع هر چند ما را از مطرح كردن آن سخنان بى نياز مىكند ؛ ولى چون بعضى ديگر از دانشوران محقق شرح حال سيد صدرالدين را با تفصيل بيشترى آوردهاند، ناچار به يادآورى برخى از آنها هستيم.
مرحوم خوانساري صاحب روضات الجنات مىنويسد: سيد صدر الدين از محققان و عالمان بزرگ عصر خود به شمار مىآمد و در مراتب فضل و دقت بى نظير بود. او ابتدا در حوزه اصفهان نزد جمعى از دانشوران برجسته درس خواند و به مراحلى از كمال علمى نائل شد. از حوزه اصفهان براى ارشاد و تبليغ احكام دين و تربيت طلاب، به شهر قم روانه شد.
مرحوم شيروانى از متفكرترين دانشمندان روزگار خود بود. وى كه در شيروان به دنيا آمد، ساكن اصفهان شد و در اين شهر مورد توجه همه دانشجويان بود. علامه شيروانى ابتدا در نجف مشغول تحصيل و تدريس بود، تا آنكه شاه سليمان صفوى او را به اصفهان دعوت كرد ؛ وى درخواست شاه سليمان را پذيرفت و با حضور خود به حوزه اصفهان شكوه و جلوه خاصّى بخشيد، ضمناً او داماد مرحوم ملا تقى مجلسى بود.
شاگردان در منابع گوناگون مطالعه شد،به شاگردان سيد صدر اشارهاى شده بود و تنها عالمى كه به عنوان شاگرد سيد مطرح است، آيت حق و الگوى تقوى و تواضع ؛ وحيد بهبهانى است كه به حق ستاره پر فروغ آسمان علم و فضل و انديشه است ؛ زيرا او مؤسّس علم اصول است، آن هم در زمانى كه نزديك بود بر اثر رونق گرفتن بازار اخباريگرى، علم اصول فقه از ميان حوزه علمى شيعه از بين برود. بر اثر تلاشهاى بى وقفه اين اصولى متفكّر پايههاى علم اصول بر براهين قاطع استوار شد و نه تنها علم اصول به اين وسيله از نابود شدن نجات يافت ؛ بلكه مشرب و مسلك اخبارىها از هم فرو ريخت. اگر سيد صدر را شاگردى جز وحيد بهبهانى نبود، بايد گفت زهى فخر و مباهات كه چنين استادى چنين شاگردى را تربيت كرد.
تاليفات تأليفاتى چند براى سيد صدر ذكر كردهاند همانند: حاشيه بر مختلف علّامه حلّى و كتاب طهارت ؛ اما مشهورترين و معتبرترين كتابى كه از او به يادگار ماند، شرح بر شرح وافيه در علم اصول فقه است. كتابى كه مرحوم شيخ مرتضى انصارى بارها در رسائل از آن نام مىبرد و آراء سيد صدر را مطرح مىكند. هر گاه نظرش موافق نظريه سيد نباشد، آن نظريه را مورد نقد و بررسى قرار مىدهد. شيخ انصارى تقريباً در 12 موضع از كتاب رسائل خود به نظريههاى سيد پرداخته است.
وفاتسيد صدر الدين رضوي در سال 1160 ه . ق در سن شصت و پنج سالگى، روحش از عالم خاكى پرواز كرد و به ملكوت اعلى پيوست.
